Antonythasan Jesuthasan (*18 listopada 1967 na Sri Lance)

LOGOWANIE

Pewien bojownik ze Sri Lanki
zerwał wiążące go szranki,
wyruszył w obcy świat,
sam sobie pan i brat,
kolejne przeszkody brać z flanki.

(ebs)

Antonythasan Jesuthasan, w języku tamilskim அந்தோனிதாசன் யேசுதாசன், aka Shobasakthi (ஷோபா சக்தி) - jako młody chłopak służył w szeregach Tamilskich Tygrysów w wojnie domowej na Sri Lance, uchodźca osiadły we Francji na prawach azylu politycznego, autor wielu wspomnień m.in. நான் எப்போது அடிமையாயிருந்தேன் ("When I Was a Slave") (2010), oraz aktor grający tytułowego bohatera w filmie inspirowanym jego wspomnieniami pt. "Dheepan" (polski tytuł "Imigranci"), nagrodzonym Złotą Palmą w Cannes 2015.

Jesuthasan urodził się 18 listopada 1967 w miejscowości Allaipiddy na wyspie Velanaitivu w północnej Sri Lance [1] Nazwa państwa Sri Lanka, przyjęta w 1972 (wcześniej był to Cejlon), oznacza w sanskrycie "olśniewający kraj". Obecna nazwa jest współczesną adaptacją nazwy występującej w "Ramajanie", gdzie wyspa znana jest jako Lanka. W "Ramajanie" wyspa znana jest także jako Lankadweepa (dwepa - wyspa) oraz Lakdiva (diva - wyspa). Późniejszą tradycyjną nazwą była Lakbima. Lak to skrót od Lanka. Nazwa Cejlon (ang. Ceylon) sięga swoim rodowodem sanskryckiego słowa sinha (lew). Sinhala może być rozumiana jako "krew lwa". Ponieważ na Sri Lance nie występują lwy, nazwa ta mogła odnosić się do lokalnego bohatera, dziadka króla Vijayi. W języku pali, sanskrycka nazwa Sinhala to Sihalam, wymawiana jako Silam. Ptolemeusz nazywa Sri Lankę jako Simoundou lub Simundu (prawdopodobnie jako Silundu), która to nazwa upowszechniła się w starożytnym świecie. Ptolemeusz używał także nazwy Palai-Simundu (z gr. palai - stara, lub z sanskrytu jako "miejsce pochodzenia świętego prawa"), jako że w owym czasie wyspa była jednym z głównych ośrodków buddyzmu. Biorąc pod uwagę pochodzącą z sanskrytu nazwę Sinhala (poprzez palijską nazwę Sihalam), Ammianus Marcellinus (IV w.) nazwał mieszkańców wyspy Serandives, natomiast grecki podróżnik Kosmas Indikopleustes (VI w.) nazwał wyspę Sielen Diva (Wyspa Sielen). Ta ostatnia została zaadoptowana przez inne języki: łac. Selan, port. Ceilao, hiszp. Ceilán, franc. Selon, hol. Zeilan, Ceilan i Seylon oraz ang. Ceylon, czy w końcu pol. Cejlon. Podobną etymologię mają inne nazwy Sri Lanki, np. Serendiva, Serendivus, Sirlediba, Sihala, Sinhale, Seylan, Sinhaladveepa, Sinhaladweepa, Sinhaladvipa, Sinhaladwipa, Simhaladveepa, Simhaladweepa, Simhaladvipa, Simhaladwipa, Sinhaladipa, Simhaladeepa itd. Abu Rihan Muhammad bin Ahmad (X w.) nazwał wyspę Singal-Dip, jednak w języku arabskim przyjęto później nazwę Serendib lub Sarandib, pochodzącą z perskiego Serendip. Nazwa ta użyta została w perskiej baśni "Trzej książęta z Serendip", w której bohaterowie dokonują nieoczekiwanych odkryć i znajdują rzeczy, których nie poszukiwali. Od tej nazwy, Horace Walpole, 4. hrabia Orford w roku 1754 stworzył angielskie słowo serendipity (pol. serendypność - sytuacja, w której przypadkowo dokonuje się szczęśliwego odkrycia, zwłaszcza wtedy, gdy szuka się czegoś zupełnie innego). Później w języku arabskim używano Tilaan i Cylone. Inną nazwą, która była używana w zachodnim świecie, była nazwa wspomniana przez króla Vijayę (indyjskiego najeźdzcę) - Tamraparni ("liść o miedzianym kolorze"), a zaadaptowaną do języka pali jako Tambaparni. Oficerowie Aleksandra Wielkiego oraz Megastenes używali określenia Taprobane. Później nazwa ta pojawiała się w utworach Johna Miltona (w "Raju utraconym"), oraz w Miguela de Cervantesa (jako Trapobana w "Don Kichocie"). Pośród innych nazw Sri Lanki należy wymienić tamilską Ilanare, arabską Tenerism ("wyspa rozkoszy"). Wyspa posiadała także popularne określenia: "Wyspa Nauki" (ze względu na to, że była jednym z ważnych centrów buddyzmu), "Łza Indii" (ze względu na swój kształt i położenie względem Półwyspu Indyjskiego) oraz "Perła Oceanu Indyjskiego". . Podczas zamieszek antytamilskich (tzw. Czarny lipiec), Jesuthasan, wtedy 15/16-latek, został wcielony do bojowników Tygrysy Wyzwolenia Tamilskiego (LTTE), jako "pomocnik". Został pełnoprawnym członkiem LTTE w 1984 i już jako wyszkolony bojownik brał udział w akcjach zbrojnych "Thasan" i "Klamra". Jako artysta-amator z ramienia LTTE grał w 1985 w wystawianym na ulicach dramacie "Yuddhakkaali" ("Wojna Kali") [2] Na Sri Lance żyje obecnie ok. 20,5 mln ludzi. Na wyspie żyje niewielka społeczność ludu Wedda, która jest uważana za najbardziej pierwotną na jej terenie. Najliczniejsi są Syngalezi, którzy stanowią 81,9% całkowitej populacji. Tamilowie stanowią drugą, pod względem liczebności, grupę etniczną na Sri Lance, wśród nich wyróżnia się Tamilów autochtonicznych oraz przybyłych na wyspę w okresie kolonialnym. Ta druga grupa w znacznej mierze wyemigrowała do rodzinnych Indii. Według danych z roku 2001 Tamilowie z kontynentu stanowili 5,1% populacji wyspy, a rodzimi 4,3%, jednak należy zwrócić uwagę, że dane te nie obejmują obszaru znajdującego się wówczas pod władzą rebeliantów. Około 8% populacji stanowią Maurowie, którzy wywodzą swoje pochodzenie od Arabów i wyznają islam. .

Rozczarowany poczynaniami LTTE opuścił organizację w grudniu 1986, za co został zgodnie z regulaminem ukarany. Po podpisanej w 1987 ugodzie między Indiami a Sri Lanką Jesuthasan przeniósł się do stolicy Sri Lanki Kolombo. Jednak, gdy wybuchła wojna między LTTE i indyjskimi siłami pokojowymi został aresztowany w Kolombo za bycie członkiem LTTE. Zwolniony został gdy rozpoczęły się rozmowy pokojowe między LTTE i rządem Premadasa [3] W 1983 wybuchła wojna domowa z Tamilami, tworzącymi dużą mniejszość skupioną na północy wyspy, którzy domagali się własnego, niepodległego państwa Ilam. Przez długi okres północno-wschodnia część wyspy stanowiła de facto niezależne państwo, ale po 2000 roku wojska rządowe zyskały przewagę nad zbrojnym ramieniem separatystów, Tamilskimi Tygrysami. 17 maja 2009 pokonane Tamilskie Tygrysy ogłosiły złożenie broni, a prezydent Sri Lanki, Mahinda Rajapaksa, ogłosił zakończenie trwającej ponad ćwierć wieku wojny. 26 grudnia 2004 roku największe od prawie pół wieku podwodne trzęsienie ziemi wywołało falę tsunami, która spowodowała znaczne szkody na Sri Lance, w Tajlandii, Indonezji i na Malediwach - zginęło około 300 tys. osób. Sri Lanka bardzo ucierpiała - zginęło na niej ponad 40 tys. osób. Do tej liczby należy także dodać wielu zaginionych. Ucierpiała na tym także gospodarka wyspy, wybrzeże było zniszczone. Na długi czas podupadła turystyka. .

W 1988 Jesuthasan, w wieku 21 lat, zdecydował się na wyjazd do Hongkongu, jedynego miejsca, gdzie mógł pojechać bez wizy. Przebywał w Chungking Mansions przez sześć miesięcy przed wyjazdem do Tajlandii, gdzie dostał się z pomocą UNHCR. Jako uchodźca żył na przedmieściach Bangkoku. Chciał wyjechać do Anglii lub Kanady, ale nie mogąc zdobyć fałszywego paszportu brytyjskiego czy kanadyjskiego, skorzystał z możliwości kupna fałszywego paszportu francuskiego od jakiegoś Francuza. W 1993 udał się do Francji, gdzie został mu przyznany azyl polityczny.

W sierpniu 1990 Sri Lankę najechała armia Allaipiddy, próbując odzyskać Jaffna Fort. Około 85 młodych ludzi zostało zatrzymanych przez wojsko i słuch o nich zaginął. Według Jesuthasana wśród nich było 23 jego krewnych, zostali zabici przez armię. Rodzice Jesuthasana uciekli łodzią do Madrasu w Indiach w 1990 po tym jak port Sri Lanki przejął Allaipiddy i przekształcił go w bazę marynarki wojennej.

Jesuthasan wykonywał różne prace niskopłatne w Paryżu w tym układanie towarów na półkach w supermarketach, gotowanie, zmywanie naczyń, zamiatanie ulic, dorywcze prace na budowach... Oraz jako boy hotelowy w Euro Disney, gdzie nawiązał kontakt z trockistami. Na cztery lata przyłączył się do rewolucyjniej organizacji komunistycznej. Zerwał też wszelkie związki z LTTE i rozpoczął kampanię, wraz ze swoimi lewicowymi przyjaciółmi, sprzeciwiającą się wojnie domowej na Sri Lance i organizacji LTTE, która miała na swoim koncie liczne zbrodnie i nadużycia praw człowieka.

Jeden z lewicowych przyjaciół Jesuthasana wprowadził go do literatury. W latach 1990 Jesuthasan zaczął pisać pod pseudonimem Shobasakthi. Były to opowiadania, sztuki teatralne, eseje polityczne i powieści o osobistych doświadczeniach w czasie wojny domowej. Jego pierwsza powieść "Goryl" (2001) była oparta na własnych wspomnieniach wśród żołnierzy-dzieci w LTTE. "Goryl" został przetłumaczony na język angielski w 2008. Jego druga powieść "Zdrajca" (2003) dotyczy masakry więźniów politycznych na Sri Lance w 1983. "Zdrajca" został przetłumaczony na język angielski w 2010.

Kariera aktorska Jesuthasana ruszyła na dobre w 2011, kiedy zagrał w filmie "Sengadal" ("Morze Martwe") wg własnego scenariusza, filmie o tamilskich rybakach, którzy starają się zarobić na życie w opuszczonej wiosce Dhanushkodi w południowych Indiach. Film był początkowo zakazany w Indiach ale po bitwie prawnej film uzyskał certyfikat "do rozpowszechniania dla widzów dorosłych".

Następnie Jesuthasan zagrał tytułową rolę w filmie "Dheepan" w reżyserii Jacques'a Audiarda. Film zdobył Złotą Palmę 2015 na Festiwalu Filmowym w Cannes. Opowiada on historię Dheepana, byłego członka LTTE, który uzyskuje azyl polityczny we Francji, w czym pomocne jest znalezienie kobiety i dziewczynki udających jego żonę i córkę. Według Jesuthasana film jest w 50% autobiograficzny.

Pomimo że wojna domowa oficjanie się skończyła w maju 2009 klęską militarną LTTE, Jesuthasan uważa, że powrót na Sri Lankę nadal byłby dla niego niebezpieczny z powodu utrzymujących się "zbrojnych ataków na mniejszości" i nieznanego losu członków LTTE zatrzymanych przez zbrojne siły rządowe.

*

Jesuthasan najwyraźniej nie nauczył się francuskiego, na konferencji prasowej w Cannes korzysta z pomocy tłumaczki:

Przypisy:
[1]: Nazwa państwa Sri Lanka, przyjęta w 1972 (wcześniej był to Cejlon), oznacza w sanskrycie "olśniewający kraj". Obecna nazwa jest współczesną adaptacją nazwy występującej w "Ramajanie", gdzie wyspa znana jest jako Lanka. W "Ramajanie" wyspa znana jest także jako Lankadweepa (dwepa - wyspa) oraz Lakdiva (diva - wyspa). Późniejszą tradycyjną nazwą była Lakbima. Lak to skrót od Lanka. Nazwa Cejlon (ang. Ceylon) sięga swoim rodowodem sanskryckiego słowa sinha (lew). Sinhala może być rozumiana jako "krew lwa". Ponieważ na Sri Lance nie występują lwy, nazwa ta mogła odnosić się do lokalnego bohatera, dziadka króla Vijayi. W języku pali, sanskrycka nazwa Sinhala to Sihalam, wymawiana jako Silam. Ptolemeusz nazywa Sri Lankę jako Simoundou lub Simundu (prawdopodobnie jako Silundu), która to nazwa upowszechniła się w starożytnym świecie. Ptolemeusz używał także nazwy Palai-Simundu (z gr. palai - stara, lub z sanskrytu jako "miejsce pochodzenia świętego prawa"), jako że w owym czasie wyspa była jednym z głównych ośrodków buddyzmu. Biorąc pod uwagę pochodzącą z sanskrytu nazwę Sinhala (poprzez palijską nazwę Sihalam), Ammianus Marcellinus (IV w.) nazwał mieszkańców wyspy Serandives, natomiast grecki podróżnik Kosmas Indikopleustes (VI w.) nazwał wyspę Sielen Diva (Wyspa Sielen). Ta ostatnia została zaadoptowana przez inne języki: łac. Selan, port. Ceilao, hiszp. Ceilán, franc. Selon, hol. Zeilan, Ceilan i Seylon oraz ang. Ceylon, czy w końcu pol. Cejlon. Podobną etymologię mają inne nazwy Sri Lanki, np. Serendiva, Serendivus, Sirlediba, Sihala, Sinhale, Seylan, Sinhaladveepa, Sinhaladweepa, Sinhaladvipa, Sinhaladwipa, Simhaladveepa, Simhaladweepa, Simhaladvipa, Simhaladwipa, Sinhaladipa, Simhaladeepa itd. Abu Rihan Muhammad bin Ahmad (X w.) nazwał wyspę Singal-Dip, jednak w języku arabskim przyjęto później nazwę Serendib lub Sarandib, pochodzącą z perskiego Serendip. Nazwa ta użyta została w perskiej baśni "Trzej książęta z Serendip", w której bohaterowie dokonują nieoczekiwanych odkryć i znajdują rzeczy, których nie poszukiwali. Od tej nazwy, Horace Walpole, 4. hrabia Orford w roku 1754 stworzył angielskie słowo serendipity (pol. serendypność - sytuacja, w której przypadkowo dokonuje się szczęśliwego odkrycia, zwłaszcza wtedy, gdy szuka się czegoś zupełnie innego). Później w języku arabskim używano Tilaan i Cylone. Inną nazwą, która była używana w zachodnim świecie, była nazwa wspomniana przez króla Vijayę (indyjskiego najeźdzcę) - Tamraparni ("liść o miedzianym kolorze"), a zaadaptowaną do języka pali jako Tambaparni. Oficerowie Aleksandra Wielkiego oraz Megastenes używali określenia Taprobane. Później nazwa ta pojawiała się w utworach Johna Miltona (w "Raju utraconym"), oraz w Miguela de Cervantesa (jako Trapobana w "Don Kichocie"). Pośród innych nazw Sri Lanki należy wymienić tamilską Ilanare, arabską Tenerism ("wyspa rozkoszy"). Wyspa posiadała także popularne określenia: "Wyspa Nauki" (ze względu na to, że była jednym z ważnych centrów buddyzmu), "Łza Indii" (ze względu na swój kształt i położenie względem Półwyspu Indyjskiego) oraz "Perła Oceanu Indyjskiego".
[2]: Na Sri Lance żyje obecnie ok. 20,5 mln ludzi. Na wyspie żyje niewielka społeczność ludu Wedda, która jest uważana za najbardziej pierwotną na jej terenie. Najliczniejsi są Syngalezi, którzy stanowią 81,9% całkowitej populacji. Tamilowie stanowią drugą, pod względem liczebności, grupę etniczną na Sri Lance, wśród nich wyróżnia się Tamilów autochtonicznych oraz przybyłych na wyspę w okresie kolonialnym. Ta druga grupa w znacznej mierze wyemigrowała do rodzinnych Indii. Według danych z roku 2001 Tamilowie z kontynentu stanowili 5,1% populacji wyspy, a rodzimi 4,3%, jednak należy zwrócić uwagę, że dane te nie obejmują obszaru znajdującego się wówczas pod władzą rebeliantów. Około 8% populacji stanowią Maurowie, którzy wywodzą swoje pochodzenie od Arabów i wyznają islam.
[3]: W 1983 wybuchła wojna domowa z Tamilami, tworzącymi dużą mniejszość skupioną na północy wyspy, którzy domagali się własnego, niepodległego państwa Ilam. Przez długi okres północno-wschodnia część wyspy stanowiła de facto niezależne państwo, ale po 2000 roku wojska rządowe zyskały przewagę nad zbrojnym ramieniem separatystów, Tamilskimi Tygrysami. 17 maja 2009 pokonane Tamilskie Tygrysy ogłosiły złożenie broni, a prezydent Sri Lanki, Mahinda Rajapaksa, ogłosił zakończenie trwającej ponad ćwierć wieku wojny. 26 grudnia 2004 roku największe od prawie pół wieku podwodne trzęsienie ziemi wywołało falę tsunami, która spowodowała znaczne szkody na Sri Lance, w Tajlandii, Indonezji i na Malediwach - zginęło około 300 tys. osób. Sri Lanka bardzo ucierpiała - zginęło na niej ponad 40 tys. osób. Do tej liczby należy także dodać wielu zaginionych. Ucierpiała na tym także gospodarka wyspy, wybrzeże było zniszczone. Na długi czas podupadła turystyka.