Limeryk (ang. limerick, od miasta Luimneach w Irlandii) - miniaturka liryczna; zabawny, groteskowy wierszyk o skodyfikowanej budowie:

- pięć wersów o ustalonej liczbie sylab akcentowanych (w klasycznym limeryku wersy I, II i V liczą po trzy zestroje, a wersy III i IV - po dwa),

- układ rymów aabba,

- nazwa geograficzna w klauzuli pierwszego wersu (podstawa rymu a), to ona "rządzi" utworem (i jest wyzwaniem dla układającego limeryk).

Pod względem treści jest rymowaną anegdotą, ma też zwykle stały układ narracji:

- wprowadzenie bohatera i miejsca, w którym dzieje się akcja, w pierwszym wersie,

- zawiązanie akcji w wersie drugim (często wprowadzony jest tu drugi bohater),

- krótsze wersy trzeci i czwarty to kulminacja wątku dramatycznego,

- zaskakujące, najlepiej absurdalne rozwiązanie w wersie ostatnim.

Limerikonka (limeryk + ikonka) - wierszyk o budowie limeryka opisujący osobę, zwierzę a nawet rzeźbę. (©ebs)

* * *

Homer (prawdopodobnie ur. w Smyrnie, zakłada się, że żył w VIII wieku p.n.e.)

Ten ślepy pieśniarz z prowincji greckiej,

syn boga z nimfą z rzeki tureckiej,

w swych epopejach

śpiewał o dziejach

upadku Troi, klęsce zdradzieckiej.

Pitagoras (ok. 572 p.n.e. na Samos lub w Sydonie w Azji Mniejszej - ok. 497 p.n.e. w Metaponcie)

Ten miłośnik mądrości, postać grecka,

znany każdemu uczniowi od dziecka,

bez jego twierdzenia

nie ma powodzenia

boska geometria czy szkoła świecka.

Herodot (ok. 484 p.n.e. w Halikarnasie, obecnie Bodrum w Turcji - ok. 426 p.n.e. w Turioj lub Atenach)

Ten dziejopisarz z Halikarnasu,

kronikarz ludów, cudów i czasów,

historyk wojen,

świat toczy boje,

a on się dziwi światu z Parnasu.

Tukidydes (między 471 p.n.e. a 460 p.n.e. w Atenach - między 404 p.n.e. a 393 p.n.e. tamże)

Ten polityk z greckiej stolicy

wiedział, co się wśród żywych liczy,

nie boska wola,

lecz ludzka dola,

trochę szczęścia, trochę goryczy.

Sokrates (4 czerwca 469 p.n.e. w Atenach - 7 maja 399 p.n.e. tamże, dni narodzin należy traktować umownie)

Pewien filozof z Aten

miał swój życiowy patent:

w głupstwa nie wierzyć,

już lepiej nie żyć,

wolność zaletę ma tę.

Platon (427 p.n.e. w Atenach lub na wyspie Eginie - 347 p.n.e. w Atenach)

Ten filozof zrodzon na Erynie,

wyćwiczony w myśleniu i czynie,

w formie dialogów

wyzywał bogów,

pamięć jego na wieki nie zginie.

Wergiliusz (15 października 70 p.n.e. w Andes koło Mantui - 21 września 19 p.n.e. w Brindisi)

Ten poeta z Galii Cisalpejskiej,

gdyby został w swej posesji wiejskiej,

nie spotkałby Mecenasa,

nie opisał Eneasza,

nie byłoby cicerona piekieł.

Tacyt (ok. 55 prawd. w Galii - 120)

Ten rzymski ojciec historii z Galii,

spisywał dzieje z bliska i z dali,

byle bez złości

i stronniczości,

fakty z odległych czasów ocalił.

Muhammad Ign Musa Al-Chuwarizmi (ok. 780 w Chiwie - ok. 850 w Bagdadzie)

Ten perski matematyk z Chiwy

nie używał zera dla zgrywy,

zero to nie nic,

to wcale nie wic,

cyfra z zerami konto żywi.

Al-Masudi (ok. 896–956)

Ten arabski historyk z Bagdadu,

nie posiadał opcji gadu-gadu,

by poznać ludzi,

musiał się trudzić,

świat przewędrował od Chin do Czadu.

Gall Anonim (ur. w XI w. - po 1116)

Ten kronikarz bez miejsca urodzenia,

wędrowiec bez nazwiska i imienia,

lecz choć anonim,

wiadomo o nim,

że sumiennie spisał polskie zdarzenia.

Wincenty Kadłubek (po 1150 według tradycji we wsi Karwów koło Opatowa - 8 marca 1223 w Jędrzejowie)

Ten zakonnik z Karwowa pod Opatowem

od gromadzenia faktów miał błędną głowę,

dzieje pradawne,

jawne, niejawne,

w historię Polski wplatał bajdy ludowe.

Marco Polo (15 września 1254 w Wenecji lub Korčuli - 8 stycznia 1324 w Wenecji)

Ten dzielny podróźnik-Wenecjanin,

dotarł do najdalszych świata granic,

ileż dziwów opisał,

ileż historii słyszał,

ileż z obcymi wychylił szklanic...

Dante Alighieri (w maju lub czerwcu 1265 we Florencji - w nocy z 13 na 14 września 1321 w Rawennie)

Ten wybitny poeta florencki

wpadł raz na pomysł wręcz sakramencki,

zstąpi do piekieł,

przekroczy rzekę,

opisze boski byt dekadencki.

Jan Długosz (1 grudnia 1415 w Brzeźnicy - 19 maja 1480 w Krakowie)

Ten duchowny ze wsi Breźnica,

historycznej wiedzy skarbnica,

na dworze króla,

zużywał pióra -

tak powstała dziejów składnica.

Pierre de Fermat (17 sierpnia 1601 w Beaumont-de-Lomagne - 12 stycznia 1665 w Castres)

Ten matematyk z Beaumont-de-Lomagne

sformułował był kilka ważnych zdań,

twierdzenie Fermata

dotarło do świata

po trzech setkach lat, moc czekała nań.

David Hume (26 kwietnia/7 maja 1711 w Edynburgu - 25 sierpnia 1776 tamże)

Pewien historyk z Edinburgh*

Nad źródłem wiedzy dumał wiele.

Jego konkluzja:

Rozum? Iluzja!

Świat obiektywny? Serca trele!

(*wym. 'ɛdɪnˌbərə)

Jędrzej Kitowicz (między jesienią 1727 a 1 grudnia 1728 prawd. w Wielkopolsce - 3 kwietnia 1804 w Rzeczycy)

Ten duchowny z wielkopolskiej wioski

obyczaje, zabawy i troski,

wiernie opisał,

co widział, słyszał,

żywot Polaków zwykły i boski.

Jan Potocki (8 marca 1761 w Pikowie - 23 grudnia 1815 w Uładówce koło Pikowa)

Ten syn magnata z małego Pikowa,

pisarz, a powieść jego szkatułkowa,

co przeżywał,

to spisywał,

czego nie przeżył, to dofantazjował.

August Ferdinand Möbius (17 listopada 1790 w Schulpforte - 26 września 1868 w Lipsku)

Ten matematyk z niemieckiej Schulpforte

sławny za życia, sławniejszy post mortem,

splótł swoją wstęgę,

w przemyślny węzeł,

że nie rozplączesz, jeśliś nie jest czortem.

Théodore Géricault (26 września 1791 w Rouen - 26 stycznia 1824 w Paryżu)

Ten malarz od "Tratwy Meduzy" z Rouen

rzeżbił też bardzo dobrze, czyli très bien,

jego los, konie,

taki też koniec,

spadł i zakończył na ziemi jazzz...dę... tę...

Fiodor Dostojewski (11 listopada 1821 w Moskwie - 9 lutego 1881 w Petersburgu, Imperium Rosyjskie)

Ten pisarz-gigant z carskiej Rassiji

wpadł w nałóg grania, żarłocznej żmiji,

grał i przegrywał,

wszystko spisywał,

tak zgłębiał ducha filozofiji.

Heinrich Schliemann (6 stycznia 1822 w Neubukow - 26 grudnia 1890 w Neapolu)

Ten odkrywca-pasjonat zrodzon w Neubukowie

był uparty jak osioł i miał końskie zdrowie,

a choć umarł na ucho,

to nie przepadł na głucho,

nie jedną, dziewięć Troi zostawił po sobie.

Claude Monet (14 listopada 1840 w Paryżu - 5 grudnia 1926 w Giverny)

Ten malarz wychowany w porcie Le Havre

eksperymentował z rozświetlaniem barw,

jego nenufary,

cudne pędzla czary,

nie malował tak nawet i mistrz Constable.

Joseph Pulitzer (10 kwietnia 1847 w Makó na Węgrzech - 29 października 1911 w Charleston w Karolinie Południowej)

Ten dziennikarz z węgierskiego Makó

ustanowił nagrodę za jakość,

nagroda rzecz ważna, 

zwłaszcza gdy pokaźna,

jak trafiona w ruletkę w Monako.

Herbert George Wells (21 września 1866 w Bromley - 13 sierpnia 1946 w Londynie)

Ten brytyjski wizjoner z londyńskiej gminy,
uczył go "Darwin's Bulldog" i to nie kpiny,
podróżnik w czasie,
na wszystkim znał się,
ludzi z pewnością Bóg nie ulepił z gliny!

Maria Salomea Skłodowska-Curie herbu Dołęga (7 listopada 1867 w Warszawie - 4 lipca 1934 w Passy)

Ta pani chemik z Warszawy -

wokół jej życia moc wrzawy,

Noblem wsławiona,

opromieniona

- świeci nam jeszcze spod trawy. 

Victor Klemperer (9 października 1881 w Landsberg an der Warthe, dzisiaj Gorzów Wielkopolski - 11 lutego 1960 w Dreźnie)

Pewien Żyd z Landsberga znad Warty,

Niemiec zarazem, człek uparty,

gardził nazizmem,

walczył z rasizmem,

dzień za dniem spisał nie na żarty.

Pola Negri (3 stycznia 1897 w Lipnie - 1 sierpnia 1987 w San Antonio)

Ta wielka gwiazda niemego kina -

miejsce narodzin: polska mieścina -

choć nic nie mówiła,

spojrzeniem zwodziła,

zwiodła Chaplina i Valentina…

Clark Gable (1 lutego 1901 w Cadiz - 16 listopada 1960 w Los Angeles)

Ten przystojniak z wioski Cadiz w stanie Ohio*

dawno zmarł, a "Przeminęło z wiatrem" wciąż grają!

Te jego oczy!

I jak on kroczy!

Coraz to młodsze kobiety się w nim kochają.

(*czyt. ohajo)

Andrzej Wantuła (26 listopada 1905 w Ustroniu - 15 czerwca 1976 w Warszawie)

Ten luterański biskup z Ustronia,

proboszcz, gdzie luterańska Polonia,

tak w sensie ścisłym

wikariusz Wisły,

kochała księdza wiernych kolonia.

Adam Bahdaj (2 stycznia 1918 w Zakopanem - 7 maja 1985 w Warszawie)

Ten uwielbiany pisarz z Zakopanego,

ha, tu wspomnieć trza, że tłumacz z węgierskiego,

w wakacjach z duchami,

HUUU, prześcieradłami

straszy i bawi każdego od małego.

Ryszard Kapuściński (4 marca 1932 w Pińsku - 23 stycznia 2007 w Warszawie)

Pewien śmiały reporter z Pińska

ruszył w świat, cel: prowincja chińska.

Lecz trafił w mur

Chińczyków chór -

cholerna mowa mandaryńska!

Sophia Loren (*20 września 1934 w Rzymie)

Pewna bella signorina z Pozzuoli,

niezrównana heroina w każdej roli,

z ludu dziewczyna,

dumna hrabina,

nie było roli, która jej nie przystoi.

Norman Davies (*8 czerwca 1939 w Bolton)

Ten brytyjski historyk z Boltonu,

nie jest w posiadaniu swego klonu,

ale dwie dusze ma,

odtąd go Polska zna,

do dzieł sporo zebrał w Polsce plonu.

Jan Nowicki (*5 listopada 1939 w Kowalu k. Włocławka)

Ten aktor z Kowala koło Włocławka

wie, że sława, film, to ledwie migawka,

bycie z przyjacielem,

to dopiero wiele,

tak siedzą vis-à-vis, wódeczka, kawka…

Stanisław Barańczak (13 listopada 1946 w Poznaniu - 26 grudnia 2014 w Newtonville)

Temu poecie i tłumaczowi z Poznania

życie nie skąpiło bogactwa poznawania,

Polska, emigracja,

obcych słów narracja,

w zdrowiu i chorobie ćwiczył cud oddychania.

Jerzy Pilch (*10 sierpnia 1952 w Wiśle)