Solomon Halberstam (23 lutego 1832 w Krakowie

LOGOWANIE

W 1860 wzbogaciwszy się na handlu, przeprowadził się do Bielska, gdzie rozwijał swoje zainteresowania judaizmem i biblistyką. Zbierał cenne księgi nie porzucając jednak kupiectwa. Był agentem reprezentującym bielskich fabrykantów włókienniczych w krajach Europy Południowej i krajach orientalnych basenu Morza Śródziemnego. Był bardzo zdolny, znał wiele języków więc świetnie się nadawał na takiego agenta. Dobrze sprzedawał i nawiązywał dobre kontrakty. A Bielsko wtedy było miastem wielkich pieniędzy i 100 fabryk włókienniczych. [1] Informacja o kupieckiej działalności Salomona Halberstama od dr Jacka Proszyka.

Był również publicystą, pisał do niemieckich i hebrajskich czasopism drobne opracowania naukowe. Utrzymywał kontakty z żydowskimi uczonymi: Adolfem Jellinkiem, Davidem Kaufmannem, Moritzem Steinschneiderem i Heinrichem Graetzem.

Przy końcu życia stał się jedną z najważniejszych postaci żydowskiej publicystyki w Wiedniu. Aktywnie uczestniczył również w życiu naukowym. Założył towarzystwo i wydawnictwo Mekitze Nirdamim, którego był sponsorem i jednym z dyrektorów. Czasami drukował tam swoje prace. Wiele jego tekstów ukazało się w zbiorowych wydawnictwach Graetza, Steinschneidera, Kaufmanna i Kohuta.

W swoim domu przy ulicy Wzgórze w Bielsku założył prywatny księgozbiór, składający się z 411 hebrajskich rękopisów i rzadkich druków, który w 1890 został przez niego skatalogowany w publikacji Kehilat Szlomo.

Po jego śmierci zbiory trafiły do różnych miejsc. Największą część manuskryptów zakupił Montefiore College w brytyjskim Ramsgate (dziś kolekcja znajduje się w Jews' College w Londynie), z kolei większość druków i nieznaczna część rękopisów została zakupiona przez Mayera Sulzbergera dla biblioteki Żydowskiego Seminarium Teologicznego w Ameryce (Nowy Jork), reszta trafiła do biblioteki Gminy Żydowskiej w Wiedniu.

Powołanej w okresie międzywojennym w Bielsku bibliotece im. S. J. Halberstama nie udało się pozyskać żadnych znaczących pozycji z jego księgozbioru.

Solomon Halberstam zmarł w Bielsku i został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu żydowskim przy ulicy Cieszyńskiej. Podczas II wojny światowej jego nagrobek został skradziony. 22 czerwca 2009 odsłonięto nowy nagrobek w kształcie macewy, wykonany z czarnego dębu.

Macewa na grobie Halberstama to efekt pracy wielu ludzi. Sąsiad Proszyka podarował wiekową deskę z czarnego dębu. Inny sąsiad, właściciel stolarni, wyciął z niej macewę, a kamieniarz wypiaskował napis. Pomógł też malarz Grzegorz Madej, który nałożył farbę na litery. Gmina Wyznaniowa Żydowska sfinansowała natomiast fundament i ustawienie nagrobka.

Cmentarz Żydowski w Bielsku-Białej można zwiedzać. Oprowadzającym jest historyk dr Jacek Proszyk.

Na macewie są cztery hebrajskie litery czytane SzaZHaH, to inicjały od imion i nazwiska SOLOMON ZALMAN (lub JOACHIM) HAYIM HALBERSTAM, jakimi Halberstam się podpisywał i pod jakimi był znany:

• ש

• ז

• ח

• ה

Ważniejsze prace:

• 1868: Chiddusze ha-Ritba'al Nidda - praca Jom Towa ben Abrahama poświęcona talmudycznemu traktatowi Nidda.

• 1874: Sefer ha-'Ibbur - studium Abena Ezry poświęcone kalendarzowi.

• 1874: Tagmule ha-Nefesh - autorstwa Hillela ben Samuela.

• 1878: Iggeret bikoret - uwagi do pracy Jellinka pt. Konteros Tarjag.

• 1879: Takkanot chachamim

• 1885: Perush Sefer Jecira - komentarz do Księgi Jecira autorstwa Judy ben Barzilaja.

• 1888: Sich Yicchak - dzieło autorstwa Izaaka Halberstama, obejmujące m.in. genealogię rodu Halberstamów.