Eda Ostrowska (*9 sierpnia 1959 w Sławatyczach)

LOGOWANIE

Urodziła się w niedzielę w południe 9 sierpnia 1959 w Sławatyczach, miejscowości niewielkiej, ale z racji swojego pochodzenia o bardzo bogatej historii, jako Edwarda Ostrowska. Ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki we Włodawie (1978), gdzie podjęła pierwsze próby literackie pod okiem swojego nauczyciela polskiego Józefa Ferta. Debiutowała wierszem w Kamenie (1977), następnie cyklem wierszy w Twórczości, wówczas pod kierownictwem Jarosława Iwaszkiewicza (1979). W latach 1978-1983 studiowała bibliotekoznawstwo i informację naukową na UMCS. Miała kilkuletni epizod pracy jako bibliotekarz.

Autorka siedemnastu zbiorów poetyckich i jednej prozy poetyckiej, zawierających egzystencjalne doświadczenia przebytych transformacji, gdzie punktem wyjścia jest żywy dialog z pojmowanym radykalnie chrześcijaństwem.

Nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia w 2012. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Ma syna. Mieszka w Lublinie.

Publikacje poetyckie i inne:

"Ludzie, symbole i chore kwiaty", Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, (wiersze i listy)

"Oto stoję przed tobą w deszczu ciała", Iskry, Warszawa 1983, (proza poetycka)

"Gesty" (w druku: "Smugi pieprzu"), Iskry, Warszawa 1983

"Tajemnica I bolesna", Czytelnik Warszawa 1987

"Małmazja", Śląsk, Katowice 1988

"Letycja u miecznika", Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1990

"Psalmy, Norbertinum", Lublin 1990

"Krew proroków (na twoich rękach), Norbertinum", Lublin 1994

"Parszywe nasienie Abrahama, Norbertinum", Lublin 1996

"Światłem być, Norbertinum", Lublin 2000

"Nie znałam Chrysta. Wybór poezji, Norbertinum, Lublin 2003

"Baranek zabity, Dedykacje, Norbertinum", Lublin 2006, (miniatury liryczne)

"Wierszownik", Miniatura, Kraków 2007

"Śmiech i łaska", Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 2010

"Dojrzałość piersi i pieśni", Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”, Lublin 2011

"Echolalie, Episteme", Lublin 2012, (poemat)

"Oto stoję w deszczu ciała /dziennik studentki/, wydanie drugie zmienione", Jirafa Roja, Warszawa 2013, (wydanie pierwsze pt. "Oto stoję przed tobą w deszczu ciała")

"Ptak w tak-taku /widowisko poetycko-muzyczne/", Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, Katowice 2013

"Edessy /poemat sowizdrzalski/", wyd. Episteme, Lublin 2015

"Poemat filozofujący", wyd. Episteme, Lublin 2017

* * *

Więcej o poetce i galeria portretów.

Przypisy:
[1]:

Sławatycze - dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie lubelskim nad Bugiem, w powiecie bialskim, w gminie Sławatycze, na obszarze Równiny Kodeńskiej. Drogowe przejście graniczne pomiędzy Polską a Białorusią. Miejscowość jest siedzibą gminy Sławatycze. Jest to najbardziej peryferyjnie położona siedziba gminy względem miasta powiatowego w całym województwie lubelskim. Do Białej Podlaskiej ze Sławatycz jest 50 km (do Włodawy 25 km).

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

W 981 prawdopodobnie tereny, na których położona jest miejscowość zostały zdobyte na Lachach i opanowane przez Włodzimierza, od tego czasu do XIV wieku wchodziły z przerwami w skład Rusi Kijowskiej. W 1018 zostały ponownie przyłączone do Państwa Polskiego przez Bolesława Chrobrego jako część krainy geograficznej nazywanej w historiografii Grodami Czerwieńskimi. W 1038 Grodami Czerwieńskimi ponownie zawładnął dla Rusi Jarosław Mądry. Do Polski ziemie te na krótko powróciły w latach 70. XI wieku, kiedy to zostały przyłączone przez Bolesława Śmiałego. Od połowy XIII wieku tereny, na których położone są m.in. Sławatycze, były przedmiotem konfliktów polsko-ruskich, polsko-litewskich i rusko-litewskich. Do Polski tereny te powróciły po raz kolejny w 1282, kiedy to opanował je książę Leszek Czarny. W II połowie wieku XIII i I połowie wieku XIV wchodziły w skład Księstwa Halicko-Wołyńskiego.

Na skutek konfliktów wewnętrznych, agresywnej polityki Wielkiego Księstwa Litewskiego i zainteresowania tymi ziemiami książąt polskich Księstwo Halicko-Wołyńskie popadło w głęboki kryzys, który doprowadził do jego upadku i podziału między Polskę i Litwę. Tereny, na których leżą Sławatycze, były punktem zapalnym we wzajemnych relacjach Korony i Wielkiego Księstwa. Co prawda już w 1258 zostały przyłączone do Litwy przez syna Mendoga, Wojsiełka, ale ostatecznie hegemonię litewską na tych terenach potwierdził Wielki Książę Litewski Giedymin w 1320. W 1349 na krótko tereny te przyłączył do Polski Kazimierz Wielki, jednakże już w 1351 powróciły one do Litwy. Spowodowane to było dążeniami Krakowa do poprawy stosunków z Wielkim Księstwem, który w XIII i I połowie XIV wieku były z reguły bardzo napięte.

Zawiązanie unii personalnej Polski i Litwy ostatecznie potwierdziło przynależność tych ziem do Wielkiego Księstwa. Z 1499 pochodzi pierwszy zapis źródłowy o miejscowości. Od 1569 Sławatycze wchodziły w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów, będąc jedną z miejscowości Wielkiego Księstwa Litewskiego położoną w województwie brzesko-litewskim. Prawa miejskie miejscowość otrzymała w 1577.

W 1629 roku właścicielem miasta w województwie brzeskolitewskim był Rafał Leszczyński.

W wyniku III rozbioru ziem polskich w 1795 Sławatycze zostały przyłączone do monarchii Habsburgów. W wyniku wojny między Księstwem Warszawskim a Austrią i pokoju w Schönbrunn, Sławatycze jako miejscowość położona w III zaborze austriackim zostały przyłączone do Księstwa Warszawskiego (wchodziły w skład departamentu siedleckiego). Upadek Cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte spowodował okupację Księstwa Warszawskiego przez Rosjan, której początek datuje się na rok 1813. Formalnie Księstwo istniało do 1815, kiedy to kongres wiedeński podzielił je między mocarstwa rozbiorowe. Sławatycze znalazły się w nowo utworzonym Królestwie Polskim, organizmie politycznym związanym z Rosją unią personalną i powiązanym z nią gospodarczo i politycznie. Autonomia Królestwa była przez kolejnych carów stopniowo zmniejszana. Sławatycze jako miejscowość położona w Królestwie Kongresowym wchodziła w skład województwa podlaskiego, a po ukazie cara Mikołaja I Romanowa z 7 marca 1837 przemianowującym w Kongresówce województwa na gubernie, w skład guberni siedleckiej. Ludność miejscowości brała czynny udział w powstaniu styczniowym, co poskutkowało odebraniem praw miejskich i represjami carskimi. W 1867 zlikwidowano administracyjnie nazwę Królestwo Polskie, tworząc na jej miejsce nazwę Kraju Przywiślańskiego, co było jaskrawym dowodem postępującej rusyfikacji. Ustawa z 6 lipca 1912 wschodnie tereny guberni siedleckiej i guberni lubelskiej zostały oderwane od Kraju Przywiślańskiego i przyłączone bezpośrednio do Cesarstwa Rosyjskiego pod nazwą guberni chełmskiej. W skład tej guberni wchodziły również Sławatycze.

I wojna światowa w znaczący sposób odbiła się na historii miejscowości. 1 sierpnia 1914 Rosja znalazła się w stanie wojny z II Rzeszą Niemiecką. Ofensywa niemiecka w 1915 spowodowała całkowite wyparcie Rosjan z Kongresówki. Sławatycze znalazły się pod okupacją państw centralnych. Pod koniec sierpnia 1915 przez miejscowość przemaszerowała I Brygada Legionów Polskich.

Umiędzynarodowienie sprawy polskiej spowodowało ogłoszenie 5 listopada 1916 tzw. Manifestu Dwóch Cesarzy, ustanawiającego Królestwo Polskie, nazywane częściej w historiografii Królestwem Regencyjnym. Obszar tego quasi-państwa nie był jasno określony. Niemniej, powiaty bialski, włodawski, konstantynowski i chełmski, a więc również Sławatycze, wchodziły w skład obszaru operacyjnego armii niemieckiej, pod zwierzchnictwem Inspekcji Etapów Bug z dowództwem w Brześciu. Na mocy traktatu pokojowego, jaki państwa centralne zawarły z Ukraińską Republiką Ludową 9 lutego 1918, wschodnia Lubelszczyzna znaleźć się miała w granicach państwa ukraińskiego. Protesty polskie i przegrana Niemiec w wojnie spowodowały, że nigdy nie doszło to do skutku.

W nocy z 6 na 7 listopada 1918 w Lublinie został utworzony Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej pod prezesurą Ignacego Daszyńskiego, roszczący sobie prawo do zwierzchnictwa nad ziemiami polskimi. 11 listopada 1918 Rada Regencyjna - najwyższa władza Królestwa Polskiego - przekazała zwierzchnictwo nad wojskiem Józefowi Piłsudskiemu. 14 listopada Rada rozwiązała się przekazując pełnię władzy cywilnej w ręce Piłsudskiego. 22 listopada rząd Jędrzeja Moraczewskiego wydał dekret ustanawiający urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa jako władzy najwyższej w państwie polskim. Na mocy umowy zawartej przez dowództwo polskie z dowództwem Ober Ost z 18 listopada 1918 miejscowość znajdowała się na linii demarkacyjnej dzielącej oddziały polskie i niemieckie, co było przyczyną utarczek pomiędzy pozostającymi w napiętych stosunkach żołnierzami. 3 stycznia 1919 w rejonie Sławatycz zginął w zasadzce urządzonej przez Niemców oficer 1 pułku szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego ppor. Żuliński (oddział pułku, w którym służył podporucznik, miał za zadanie patrolowanie powiatu włodawskiego oraz doprowadzenie do jasnego wytyczenia i przestrzegania linii demarkacyjnej). Oddziały niemieckie opuściły rejon Sławatycz w lutym 1919, na mocy umowy białostockiej. W dobie wojny polsko-bolszewickiej miejscowość na kilka dni, w sierpniu 1920, znalazła się pod okupacją sowiecką. Kontrofensywa polska znad Wieprza spowodowała jednak rychłe wyparcie oddziałów bolszewickich. Osiągnięcie linii drogowej Sławatycze - Wisznice było jednym z istotnych elementów planu Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, który na celu miał oskrzydlenie i zniszczenie wojsk sowieckich atakujących Warszawę. W rejonie Sławatycz walczyły oddziały 3 dywizji piechoty legionowej pod dowództwem gen. Leona Berbeckiego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego miejscowość leżała w województwie lubelskim.

Wybuch II wojny światowej zaznaczył się w Sławatyczach zbombardowaniem przez Niemców mostu na Bugu i przemarszem na wschód rozbitych przez Niemców wojsk polskich. Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow (z 23 sierpnia 1939), 17 września 1939 wojska sowieckie przekroczyły granicę polską na całej długości linii granicznej na wschodzie. Ofensywa sowiecka, będąca ogromnym zaskoczeniem dla rządu polskiego, ostatecznie załamała szanse Polski na odparcie agresji. Sowieci pojawili się w Sławatyczach w 2. dekadzie września. W myśl założeń pierwszej umowy Mołotowa z Ribbentropem z sierpnia 1939 ziemie na wschód od linii Wisły, Narwi i Sanu, a więc i Sławatycze, miały wejść w skład Związku Sowieckiego. Drugi pakt Ribbentrop-Mołotow, podpisany w Moskwie 28 września 1939, zmieniał ustalenia dotyczące podziału ziem polskich. Linię graniczną między Rzeszą a państwem Stalina przesunięto na wschód na korzyść Niemiec, opierając ją na linii rzek Bug, San, Narew, Pisa. Sławatycze znalazły się więc ostatecznie pod okupacją niemiecką. 12 października Hitler z części okupowanych ziem polskich utworzył Generalne Gubernatorstwo, do którego należały również Sławatycze (jako miejscowość dystryktu lubelskiego). Sławatycze wchodziły również w skład tzw. Wielkiej Rzeszy Niemieckiej. Okres okupacji zmienił całkowicie skład etniczny miasta. Likwidacji uległa niemalże cała ludność żydowska, licząca około 1000 osób. 1 maja 1943 roku oddział Gwardii Ludowej dowodzony przez radzieckiego oficera, byłego jeńca Fiodora Kowalowa ps. "Teodor Albrecht" dokonał w mieście akcji zbrojnej w ramach której spalił urząd gminny.

Ofensywa sowiecka doprowadziła do wyparcia latem 1944 Niemców ze Sławatycz. Przynależność tych ziem do komunistycznej Polski ostatecznie potwierdziły konferencje pokojowe w Jałcie i Poczdamie w 1945. Również na mocy tychże konferencji Sławatycze stały się miejscowością nadgraniczną.

Ze Sławatycz pochodzą Anna i Dominik Parczewscy oraz Józef i Marianna Krzymowscy, którzy w okresie II wojny światowej pod groźbą pozbawienia życia całej swojej rodziny przechowywali Żydów. Oboje pośmiertnie w 1994 zostali za to odznaczeni medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".

Przynależność państwowa wschodnich terenów Polski Ludowej była kwestionowana przez ukraińskich nacjonalistów, którzy uważali te ziemie za terytoria rdzennie ukraińskie. Do tej pory część historiografii ukraińskiej, ziemie, na których leżą Przemyśl, Zamość, Włodawa, Biała Podlaska, określa mianem kraju zakierzońskiego (od linii Curzona, popularnego określenia wschodniej granicy Polski) jako terytoria historycznie ukraińskie.

Sławatycze w okresie Polski Ludowej należały w latach 1944-1975 do województwa lubelskiego, od 1975 do województwa bialskopodlaskiego. Od 1989 w III RP, od 1998 w województwie lubelskim.

Do dziś zachował się tu dawny układ miejski z obszernym rynkiem i zabudową wzdłuż drogi głównej i kilku równoległych do niej ulic. Przy północnej stronie rynku stoi murowana parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem Opieki Matki Bożej, zbudowana na przełomie XIX i XX w. (pierwotnie pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego). Naprzeciwko niej neorenesansowy kościół parafialny pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej z początku XX w.

Do dziś dnia w Sławatyczach kultywuje się tradycję "brodaczy". W trzy ostatnie dni roku młodzi mężczyźni przebierają się w stroje składające się z kapelusza ozdobionego misterną wysoką konstrukcją z kwiatów z bibułki, maski, kożucha i słomianych "spodni". W takim stroju kolędują po domach oraz zaczepiają przechodniów, zwłaszcza młode kobiety, składając im życzenia. Zwyczaj ten jest promowany przez miejscowy Gminny Ośrodek Kultury, organizujący konkursy na najciekawsze przebranie.