Akira Kurosawa (23 marca 1910 w Tokio - 6 września 1998 tamże)

LOGOWANIE

Akira Kurosawa - japoński reżyser, scenarzysta i producent filmowy, jest jednym z najbardziej znanych reżyserów zarówno w Japonii, jak i poza granicami kraju. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na kilka pokoleń filmowców na całym świecie. Swój pierwszy obraz, "Sagę o judo", zrealizował w 1943. Był aktywny zawodowo prawie do końca życia - jego ostatni film, "Madadayo", miał premierę w 1993.

Urodził się 23 marca 1910 roku w Ōmori w Tokio, jako 黒澤明 - Kurosawa Akira, najmłodszy z siedmiorga dzieci. Jego ojciec był oficerem, potomkiem samurajów. W młodości interesował się malarstwem, w szczególności sztuką europejską.

Dorastał z bratem o imieniu Heigo. Razem z nim brał udział w spotkaniach lewicujących środowisk intelektualnych. Heigo Kurosawa był aktorem i uprawiał sztukę benshi, tzn. podkładał głos postaci niemych filmów. Gdy zaczęto nagrywać udźwiękowione filmy, stracił pracę i z tego powodu próbował popełnić samobójstwo. Drugim traumatycznym doświadczeniem z dzieciństwa Akiry było trzęsienie ziemi, które nawiedziło Tokio w 1923.

W 1936 Kurosawa odpowiedział na ogłoszenie wytwórni filmowej poszukującej asystentów, gdzie zapoznał się ze sztuką realizacji filmu, pisania scenariuszy i tworzenia montażu. Jako reżyser zadebiutował oficjalnie w 1943 filmem "Saga o judo". W 1948 rozpoczął współpracę z aktorem Toshirō Mifune filmem "Pijany anioł", reszta to historia kina nie tylko japońskiego, ale światowego.

Mimo iż jego najbardziej znanymi dziełami są filmy z lat 50. i 60. XX wieku, reżyserował i pisał scenariusze aż do śmierci. Zmarł 6 września 1998 w dzielnicy Setagaya, w Tokio z powodu udaru, miał 88 lat.

Akcja najbardziej znanych filmów Kurosawy toczy się w feudalnej Japonii. Fabuła kilku jego filmów stanowi adaptacje dzieł Shakespeare’a: "Ran" został oparty na "Królu Learze", "Tron we krwi" - na "Makbecie", a "Zły śpi spokojnie" - "Hamlecie".

"Ukryta forteca" ("Kakushi toride no san akunin"), opowieść o księżniczce, jej generale i dwóch bufonowatych farmerach, stała się dla George’a Lucasa jedną z inspiracji przy tworzeniu "Gwiezdnych wojen". Inne znane filmy Kurosawy to: "Rashōmon", "Siedmiu samurajów" (na podstawie którego nakręcono później western "Siedmiu wspaniałych" oraz serial animowany, film natchnął także Stephena Kinga, który V część cyklu "Mroczna Wieża", napisał, zainspirowany filmem) czy "Straż przyboczna" - pierwowzór westernu Sergia Leone "Za garść dolarów". Kontynuację "Straży przybocznej" stanowi film "Sanjūrō, samuraj znikąd".

Kurosawa wyreżyserował także filmowe adaptacje kilku rosyjskich powieści, m.in. "Idioty" Dostojewskiego i "Na dnie" Gorkiego. Film "Niebo i piekło" oparty został na kanwie powieści kryminalnej Eda McBaina. W szesnastu z jego filmów, nakręconych między 1948 a 1964 rokiem, pojawiają się wciąż ci sami aktorzy, w szczególności Toshirō Mifune, którego współpraca z Kurosawą rozpoczęła się w 1948 ("Pijany anioł"), a skończyła w 1964 ("Rudobrody").

Po nakręceniu "Rudobrodego" Kurosawa zaczął kręcić w kolorze, zmieniając styl swoich filmów, które do tej pory miały charakter raczej epicki. Jego kolejny film, "Dō desu ka den", opowiadający o grupie biedaków żyjących na wysypisku śmieci, nie osiągnął sukcesu. Reżyser rozpoczął wtedy pracę przy hollywoodzkim projekcie "Tora! Tora! Tora!", ale wytwórnia 20th Century Fox zastąpiła go Kinjim Fukasaku zanim film został ukończony.

Zaczął kręcić kolejne filmy: "Dersu Uzała", nakręcony w ZSRR, którego fabuła oparta jest o historyczny - z początków XX wieku - epizod z badań Dalekiego Wschodu. Film ten uzyskał nagrodę Oscara w kategorii film obcojęzyczny. "Sobowtór", będący opowieścią o sobowtórze średniowiecznego japońskiego władcy, który przejmuje jego tożsamość oraz "Ran". Do ostatnich filmów Kurosawy należą między innymi "Sny", "Sierpniowa rapsodia" i "Madadayo".

"Pijany anioł" - 醉いどれ天使 - Yoidore tenshi - to pierwszy z szesnastu filmów Kurosawy z udziałem Toshirō Mifune. Historia osadzona jest w powojennej Japonii i opowiada o zmagającym się z problemem alkoholowym lekarzu, który leczy młodego gangstera rannego w wojnie gangów.

Toshirō Mifune - 三船敏郎 - Mifune Toshirō - urodził się 1 kwietnia 1920 w chińskim mieście Qingdao, zmarł 24 grudnia 1997 w Mitace, to jeden z najpopularniejszych i najlepiej rozpoznawanych na świecie aktorów japońskich, także producent. W Chinach służył w armii japońskiej do 1945. Po wojnie powrócił do Japonii, gdzie w 1946 zadebiutował w filmie. W 1948 wziął udział w castingu do filmu Akiry Kurosawy "Pijany anioł", co rozpoczęło długoletnią współpracę i przyjaźń obu artystów.

Mifune wystąpił w prawie stu siedemdziesięciu filmach. Najbardziej znany jest ze swych ról w dziełach Akiry Kurosawy z lat 50. i 60. Zagrał łącznie w szesnastu filmach reżyserowanych przez Kurosawę i siedmiu innych zrealizowanych według jego scenariuszy i to właśnie Kurosawa jest dzisiaj uważany za prawdziwego odkrywcę i kreatora jego talentu.

Początkowo zasłynął z ról bardzo ekspresyjnych i kontrastujących z dotychczas przyjętymi modelami japońskiej gry aktorskiej (policjant ze "Zbłąkanego psa", gangster z "Pijanego anioła"). W późniejszym okresie jego aktorstwo ewoluowało w stronę stoickiej i oszczędnej gry (kreacje rōninów u Kurosawy, Inagakiego czy w filmach telewizyjnych własnej produkcji).

Po "Rudobrodym" Mifune pokłócił się z Kurosawą, w wyniku czego już nigdy więcej ze sobą nie współpracowali. Mimo to, w późniejszych latach wyrażali się o sobie nawzajem bardzo ciepło. Po tym konflikcie Mifune coraz częściej występował w produkcjach telewizyjnych, aby zapewnić byt swojej firmie, Mifune Productions.

Akira Kurosawa, szczegółowa biografia (po ang.)

Akira Kurosawa opowiada o swojej matce (po ang.)

Akira Kurosawa i jego lista 100 ulubionych filmów