40 lat z *Wołaniem w górach* - wydanie posthum książki Michała Jagiełły

LOGOWANIE

Michał Jagiełło, pisarz, poeta i ratownik TOPR-u, rocznik 1941, zmarł nagle 1 lutego 2016 roku. Do tego czasu ukazało się 8 wydań jego książki "Wołanie w górach" z wydania na wydanie uzupełnianej. Pierwsze wydanie ukazało się w roku 1979, 40 lat temu. Książka opowiada o wypadkach i akcjach ratunkowych TOPR-u. Wtedy na 248 stronach. Ostatnie wydanie za życia autora z roku 2016, stron 843, nie było wydaniem ostatecznym, tegoroczne wydanie zostało poszerzone i uzupełnione do 960 stron przez córkę Dominikę, oraz przyjaciół autora, ratownika i kronikarza TOPR-u, Adama Maraska, i taternika i fotografa, Krzysztofa Wojnarowskiego, autora zdjęcia na okładce, (wyd. ISKRY).

TOPR, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, powstało w roku 1909. Projekt powołania stowarzyszenia zajmującego się ratownictwem górskim powstał w 1908. Pomysłodawcami byli Mariusz Zaruski (1867-1941), w latach 1901-06 student klasy malarskiej na krakowskiej ASP, żeglarz i taternik, żołnierz, od roku 1924 generał brygady Wojska Polskiego, oraz Mieczysław Karłowicz, kompozytor, fotograf i miłośnik Tatr.

Tragiczna śmierć Mieczysława Karłowicza 8 lutego 1909 roku, który zginął zasypany przez lawinę, przyspieszyła powstanie organizacji, zarejestrowanej ostatecznie 29 października 1909 we Lwowie pod obecną nazwą. Tak więc w roku 2019 mamy studziesięciolecie śmierci kompozytora i istnienia organizacji. Ciekawostka: przy ciele Karłowicza znaleziono aparat fotograficzny a w nim kliszę z ostatnimi zdjęciami z gór.

Dnia 14 marca 2019 w siedzibie Centralnego Ośrodka Turytyki Górskiej PTTK przy ulicy Jagiellońskiej 6 w Krakowie odbyła się promocja najnowszego wydania "Wołania w górach" z udziałem Dominiki Jagiełło, Adama Maraska i Krzysztofa Wojnarowskiego. Temat jest pasjonujący, każde wydanie książki okazywało się bestselerem i tym razem publiczność dopisała, spora sala była pełniuteńka, na sali była także żona Michała Jagiełly i ich starsza córka.

Adam Marasek mówił o tym, że statystyka jest nieubłagana, każdego roku ma miejsce ponad 300 poważniejszych wypadków w Tatrach, że góry, choć piękne, są niebezpieczne, i że najtrudniejszą decyzją nie jest "idę", ale "nie idę". A także, że nawet tak prosta technika, jak "dupozjazd", nie zwalnia od myślenia. Książka ma bowiem dwa przesłania, ma pokazać, jak wygląda praca pogotowia i zadziałać profilaktycznie, wielu górskich wypadków, także tych najtragiczniejszych, udało by się uniknąć, gdyby amatorzy górskich wypraw umieli ocenić trudności wspinaczki górskiej w zestawieniu z własnymi możliwościami.

Krzysztof Wojnarowski w rozważania o książce wplótł kilka jej fragmentów podkreślając, że książka ma wiele warstw, nie tylko zestawienie faktów, ale także stronę refleksyjną, filozoficzną, psychologiczną, egzystencjalną, osobistą... Przebywanie w górach to swoista forma kultury zaczynająca się od "pasienia oczu widokiem" po magię i metafizykę. Wędrowanie po górach, to pewien rodzaj medytacji, w jakimś sensie modlitwa, od potrzeby afirmacji własnego ja po szukanie absolutu. To także rodzaj pierwotnych, pogańskich rytuałów wobec sił natury z jednej strony, z drugiej poczucie się centrum (wszech)świata. Każde wyjście w góry jest zarazem wędrówką w głąb siebie.

Pogotowie górskie jest przykładem ludzkiej solidarności, idywidualności w służbie zbiorowości. Ratownicy muszą z każdym "wołaniem w górach" położyć na szale wagi odpowiedzialność i ryzyko. Książka jest w zasadzie ciekawa dla każdego, czy chodzi, czy nie chodzi po górach, bo temat jest uniwersalny, ale dla tych, którzy w góry się wypuszczają, to lektura obowiązkowa.

* *

Michał Jagiełło (23 sierpnia 1941 w Janikowicach - 1 lutego 2016 w Zakopanem) - polski polonista, w latach 1989-1997 podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki, w latach 1998-2007 dyrektor Biblioteki Narodowej i przewodniczący Krajowej Rady Bibliotecznej, poeta, eseista, publicysta; taternik, alpinista, ratownik TOPR-u, przewodnik tatrzański. W jego twórczości częste są motywy górskie.

"Nawet zwyczajna wspinaczka (…) dawała możliwość wczuwania się w prawdziwe życie: jak zimno - to przenikliwe, jak ciepło - to aż po upał wyciekający ze skał, jak pragnienie - to po spierzchnięte wargi, jak stromizna - to lecąca w przepaść, jak przepaść - to esencja przestrzeni, jak przestrzeń - to aż po oddech nieskończoności." (z: Cytaty o górach, alpinistyczne, wspinaczkowe, drytooling.com.pl, 9 stycznia 2013)

* *

I oto otwarty widok:

na rzekę, którą obejmuje przedwieczerz,

na skrzesane turnice,

obrywające się zerwami

w plusk Dunajca,

na śniegi Tatr, prześwitujące

przez grubą zasłonę poświęconych im

książek,

na siebie, spowiadającego się pobłażliwie

w obliczu górskiego żywiołu,

na połoniny z Łemkami

wypasającymi cienie trzód,

na splątane gąszcza nazw,

na języki i kultury poprzerastane wiekami

współżycia i obcości (…).

Michał Jagiełło z: "Widok spod Bereśnika"

Przypisy:
[1]:

"Wołanie w górach" - promocja książki Michała Jagiełły w gmachu głównym Muzeum Tatrzańskiego, ul. Krupówki 10, Zakopane, w piątek, 15 marca 2019, godz. 18.00

Książka "Wołanie w górach" jest edycją szczególną. Michał Jagiełło zmarł nagle 1 lutego 2016 roku. Nie skończył pracy nad uzupełnieniami (jego notatki zatrzymują się na wydarzeniach z 2015 roku). Próby domknięcia tej opowieści o działaniach TOPR podjęła się córka autora - Dominika Jagiełło, przy wsparciu Adama Maraska, który z kroniki wypadków wybrał kilkanaście nowych opisów wypraw z lat 2016-2017, i Krzysztofa Wojnarowskiego, który czuwał nad poprawnością językową i merytoryczną oraz jest autorem zdjęcia okładkowego.

Niniejsze wydanie książki ukazuje się w czterdziestą rocznicę pierwszego wydania oraz w 110. rocznicę powołania TOPR.

"Wołanie w górach" to książka wielowymiarowa. Jest nie tylko zapisem najciekawszych i najtrudniejszych wypraw ratunkowych, począwszy od roku 1909, ale ukazuje także mistycyzm gór; rozważania filozoficzne autora przeplatane są osobistymi wątkami.

W spotkaniu biorą udział:

Dominika Jagiełło - córka Michała Jagiełły, która przybliży czytelnikom autora od strony prywatnej, nieznanej szerszemu gronu.

Adam Marasek - ratownik TOPR, wieloletni przyjaciel autora, który opowie o procesie wybierania opisów konkretnych akcji ratunkowych umieszczonych w książce, o tym jaki niosą przekaz.

Krzysztof Wojnarowski - fotografik, przyjaciel autora, który opowie o tym, jak książka ewoluowała przez 40 lat, a przede wszystkim jakie ukryte wymiary obecnie zawiera.

[2]: Ciekawostka z dziedziny gramatyki: w literaturze fachowej, o czym wiedzą insajderzy, nie odmienia się skrótu TOPR.