16 maja 1943 – Oddziały niemieckie zburzyły warszawską Wielką Synagogę. Z tym wydarzeniem wiąże się upadek Powstania w Getcie Warszawskim.

Ten wiersz z tomu "Niemandsrose" ("Róża niczyja"), 1963, Paula Celana wydaje mi się być stosowny na tę rocznicę:

ZDEKORONOWANY,

zwypluwany w noc.

W które

gwiazdy! Nic tylko

do szarości sklepane srebro serdecznego młota. I

włosy z głowy Berenike, tu także - plotłem,

zaplatałam

plotę, zaplatam.

Plotę.

Niebiańska przepaści, do ciebie

znoszę złoto. Wraz z nim,

zmarnowanym na kurwy i ladacznice,

przychodzę i przychodzę. Do ciebie,

Ukochana.

Wraz z klątwą i modlitwą. Wraz z każdą

z tych wszystkich nade mną roz-

świszczanych pał: także one w jedną

stopione, także one

fallicznie zespolone dla ciebie,

snop-i-słowo.

Nazwany, przesiąknięty

każdym wygnaniem.

Z nazwiskiem i nasieniem,

z imionami, nurzany

we wszystkich

kielichach, wypełnionych twoją

królewską krwią, Człowieku, - we wszystkich

kielichach Wielkiej

Róży Getta, z której

patrzysz na nas, nieśmiertelnych od tak wielu

na porannych drogach zmarłych śmierci.

(I śpiewaliśmy Warszawiankę.

Na zamulonych grzęzawiskiem ustach, Petrarka.

W zarośniętych tundrowym gąszczem uszach, Petrarka.)

I wzeszła w górę Ziemia, ta nasza,

Ta.

I nie wysyłamy

nikogo z Naszych w dół

do ciebie,

Babel.

(tł. Ela Binswanger)

*

HINAUSGEKRÖNT, 

hinausgespien in die Nacht.

Bei welchen

Sternen! Lauter

graugeschlagenes Herzhammersilber. Und 

Berenikes Haupthaar, auch hier, - ich flocht, 

ich zerflocht,

ich flechte, zerflechte.

Ich flechte.

Blauschlucht, in dich

treib ich das Gold. Auch mit ihm, dem 

bei Huren und Dirnen vertanen, 

komm ich und komm ich. Zu dir, 

Geliebte.

Auch mit Fluch und Gebet. Auch mit jeder 

der über mich hin-

schwirrenden Keulen: auch sie in eins 

geschmolzen, auch sie

phallisch gebündelt zu dir, 

Garbe-und-Wort.

Mit Namen. getränkt 

von jedem Exil.

Mit Namen und Samen, 

mit Namen, getaucht

in alle

Kelche, die vollstehn mit deinem 

Königsblut, Mensch, - in alle

Kelche der großen

Ghetto-Rose, aus der

du uns ansiehst, unsterblich von soviel 

auf Morgenwegen gestorbenen Toden.

(Und wir sangen die Warschowjanka. 

Mit verschilften Lippen, Petrarca.

In Tundra-Ohren, Petrarca.)

Und es stieg eine Erde herauf, die unsre, 

diese.

Und wir schicken

keinen der Unseren hinunter

zu dir, 

Babel.

*

Babel, miasto, które zostaje tak nazwane (Babel, hebr. ‏בָּבֶל‎ co znaczy "pomieszanie, zmieszanie"), nazwą, która według etymologii biblijnej pochodzić ma od czasownika balal (hebr. ‏בָּלַל‎ - "mieszać, pomieszać").

Babel to w j. niemieckim także synonim słowa Sündenbabel - Jaskinia Grzechu

Paul Celan: WYKORONOWANY

(tł. Stanisław Barańczak)

WYKORONOWANY,

wypluty w noc.

Pod jakimi

gwiazdami! Szczere srebro

bijących w szarość młotów serca. I

warkocze Bereniki, także tu - splatałem,

rozplatałem,

splatam, rozplatam.

Splatam.

Wąwozie błękitu, w tobie

dobywam złoto. Z nim także, z tym złotem

roztrwonionym u kurw i dziewek,

przychodzę, wciąż przychodzę. Do ciebie,

najdroższa.

Także z modlitwą, z klątwą. Także z każdą

ze świszczących nade mną i ku mnie

pałek: także z nimi, w jedno

stopionymi, z nimi

fallicznie związanymi w pęk, do ciebie,

mój snopie, słowo moje.

Z imieniem, napojony

każdym wygnaniem.

Z imieniem i nasieniem,

z imieniem, zanurzony

we wszystkie

kielichy, które stoją pełne twojej

królewskiej krwi, człowieku - we wszystkie

kielichy wielkiej

róży getta, z której

patrzysz na nas, nieśmiertelny przez tak wiele

śmierci na drogach świtu

(I śpiewaliśmy Warszawiankę.

Przez wargi trzciną zarosłe, Petrarko.

W uszy tundry, Petrarko).

I wzbija się w górę ziemia, nasza,

ta.

I nie wysyłamy

nikogo z naszych na dół

do ciebie,

Babel.

czytaj też:

KOMENTARZE