Paul Celan: Radix, matrix

RADIX, MATRIX

Gdy mówi się do kamienia, jak

ty

do mnie z otchłani, z

rodzinnych stron mi

jak siostra przy-

rodzona, wy-

przedzająca mnie, ty,

ty dla mnie w Nicości jednej Nocy,

ty w tę Niebywałą-Noc na-

(s)potkana, ty

Ponad-Wszystko-Ty -:

Wtedy jeszcze, gdy mnie tu nie było,

wtedy, kiedy ty

uprawiałaś pole, sama:

Kto,

kto to był, z jakiego

pnia, tamten zamordowany, tamten

czarno sterczący do nieba:

fallus i jądro -?

(Męskość.

Męskość Abrahama. Męskość Jessego. Niczyja

męskość - o,

nasza.)

Tak,

jakby mówić do kamienia, jak

ty

tam gdzieś moimi rękami

i w Nic sięgasz, to,

jest to, co jest tutaj:

także ta żyzna ziemia się rozwiera,

to

Ku-Dołowi

jest tą jedną z dziko

kwitnących koron.

(tł. Ela Binswanger)

*

Paul Celan: Radix, Matrix

RADIX, MATRIX

Wie man zum Stein spricht, wie

du,

mir vom Abgrund her, von 

einer Heimat her Ver- 

schwisterte, Zu-

geschleuderte, du,

du mir vorzeiten,

du mir im Nichts einer Nacht, 

du in der Aber-Nacht Be- 

gegenete, du

Aber-Du -:

Damals, da ich nicht da war, 

damals, da du

den Acker abschrittest, allein:

Wer,

wer wars, jenes

Geschlecht, jenes gemordete, jenes 

schwarz in den Himmel stehende: 

Rute und Hode -?

(Wurzel.

Wurzel Abrahams. Wurzel Jesse. Niemandes 

Wurzel - o

unser.)

Ja,

wie man zum Stein spricht, wie 

du

mit meinen Händen dorthin 

und ins Nichts greifst, so

ist, was hier ist:

auch dieser Fruchtboden klafft, 

dieses

Hinab

ist die eine der wild- 

blühenden Kronen.

wiersz z tomu "Die Niemandsrose", S. Fischer Verlag, Frankfurt nad Menem 1963

*

Gwoli lepszego zrozumienia z Wiki: Drzewo Jessego - artystyczne wyobrażenie drzewa genealogicznego Chrystusa. Ze spoczywającego na ziemi Jessego (ojca króla Dawida) wyrasta łodyga lub pień drzewa o gałęziach zakończonych wizerunkami królów żydowskich oraz innych przodków Chrystusa. 

Drzewo wyrasta z postaci (z jego trzewi) lub spoza niej. Jesse ukazywany jest zazwyczaj z długą brodą, w pozycji siedzącej, stojącej lub najczęściej leżącej. Jesse leży bezpośrednio na ziemi, czasem z podpartą na ręce głową, często z zamkniętymi oczami. Na niektórych przedstawieniach leży na posłaniu lub ma pod głową poduszkę. Postaci siedzące natomiast występują w dwóch wariantach - śpiącego z zamkniętymi oczami lub dodatkowo podpartego na ręce. Samo drzewo przedstawiano różnie. Drzewo ma konar i zielone liście lub same gołe gałęzie, w ozdobnych przedstawieniach jest złote lub srebrne.

Źródłem nazwy i motywu jest proroctwo z Księgi Izajasza, które głosi o nadejściu Mesjasza: "Wyrośnie gałąź z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzeni".

radix - rdzeń, korzeń, źródło, pochodzenie, początek

matrix - matka (przekształcenie od mater, matris), macierz, macica

Heimat znaczy ojczyzna, ale dosłownie znaczy "miejsce gdzie jest dom, domowizna, macierz"

Paul Celan o swojej ojczyźnie Bukowinie mówił: "pozbawiona historii była prowincja przypadkowo zagarnięta przez monarchię Habsburgów" (tł. ebs)

Paul Celan: Radix, Matrix

(tł. Andrzej Lam)

RADIX, MATRIX

Jak się do kamienia mówi,

jak

ty,

do mnie tu z otchłani, z

ojczyzny spok-

krewniona siostrzanie, prze-

rzucona, ty,

ty dla mnie niegdyś,

ty dla mnie w Nicości nocy,

ty w nie-nocy na-

potkana, ty

Nie-Ty-:

Wtedy, gdy mnie tam nie było,

wtedy, gdy ty

przemierzałaś pole, sama:

Kto,

kto to był, ten

ród, ten zgładzony, ten

czarno w niebie stojący:

różdżka i jądro-?

(Korzeń.

Korzeń Abrahama. Korzeń Jessego. Niczyj

korzeń-o

nasz.)

Tak,

jak się do kamienia mówi, jak

ty

moimi dłońmi tam

i w nicość sięgasz, tak

jest co tu jest:

także ta

zalążnia się otwiera,

to

W-dół

jest jedna z dziko-

-rozkwitających koron.

czytaj też:

KOMENTARZE