William Butler Yeats: Żeglując do Bizancjum

(tł. Bogdan Czaykowski)

I

Ten kraj nie jest dla starców. Młodzi

Tu chodzą w objęciach, ptaki w drzew listowiu

- ich pokolenia śmiertelne - oddane śpiewaniu. 

Kaskady pełne łososi, w morzach ławice makreli, 

Ryba, ciało i ptactwo sławią tu całe lato

Co poczęte, co rodzi się i co umiera.

Schwytane w sieć muzyki zmysłów

Pomijają pomniki nieśmiertelnego umysłu.

II

Być starcem to już tylko marność,

Znoszony, postrzępiony płaszcz na kiju,

Chyba że dusza klaśnie w dłonie i zaśpiewa,

I głos wzniesie dla wszystkich, którzy są śmiertelni, 

A szkoła śpiewu ta - to jest zgłębianie

Pomników duszy dostojeństwa,

I przeto przepłynąłem morza i przybyłem

Do Bizancjum miasta świętego.

III

Mędrcy którzy stoicie w świętych ogniach Boga 

Jak w pozłacanej mozaice na murze,

Wystąpcie z świętych ogni, zatoczcie spiralę, 

Bądźcie mistrzami śpiewu mojej duszy. 

Przepalcie serce; chore z upragnienia, 

Uwięzione w powłoce mrącego zwierzęcia, 

Ono nie wie czym jest; a mnie w arcydzielne 

Artificjum wieczności unieście.

IV

Wyzwolony z natury już nigdy nie wezmę 

Nasię cielesnej formy naturalnych rzeczy; 

Lecz tylko takie jakie tworzy grecki złotnik,

Z kutego złota, złoconej emalii

Żeby oczu nie zamknął snem morzony cesarz; 

Lub tego ptaka co z gałęzi złotej śpiewa 

Wielmożnym damom i panom Bizancjum

O tym, co przeminęło, mija, albo będzie.

z: "Fraza", nr 4 (50), 2005

William Butler Yeats: Odjazd do Bizancjum

(tł. Czesław Miłosz)

I

To nie jest kraj dla starych ludzi. Między drzewa 

Młodzi idą w uścisku, ptak leci w zieleni, 

Generacje śmiertelne, a każda z nich śpiewa, 

Skoki łososi, w morzach ławice makreli.

Całe lato wysławiać będą chóry ziemi 

Wszystko, co jest poczęte, rodzi się, umiera. 

Nikt nie dba, tą zmysłową muzyką objęty, 

O intelekt i trwałe jego monumenty.

II

Nędzną rzeczą jest człowiek na starość, nie więcej 

Niż łachmanem wiszącym na kiju, i chyba

Że dusza pieśni składać umie, klaśnie w ręce,

A od cielesnych zniszczeń pieśni jej przybywa. 

Tej wiedzy w żadnej szkole śpiewu nie nabędzie, 

W pomnikach własnej chwały tylko ją odkrywa. 

Dlatego ja morzami żeglując przybyłem

Do świętego miasta Bizancjum.

III

O mędrcy, gorejący w świętym boskim ogniu

Jak na mozaice u ścian pełnych złota,

Wyjdźcie z płomienia, co żarem was oblókł, 

Nauczcie, jak mam śpiewać, podyktujcie słowa. 

Przepalcie moje serce. Chore jest, pożąda,

I kiedy zwierzę z nim spętane kona,

Serce nic nie pojmuje. Zabierzcie mnie z wami

W wieczność, którą kunsztownie zmyśliliście sami.

IV

A kiedy za natury krainą już będę,

Nigdy formy z natury wziętej nie przybiorę. 

Jak u greckich złotników tak formę wyprzędę 

Wplatających w emalię liść i złotą korę, 

Ażeby senny Cesarz budził się ze dworem, 

Albo tę, jaką w złotej wykuli gęstwinie,

Żeby śpiewała panom i damom Bizancjum 

O tym, co już minęło czy mija, czy minie.

z: "Odjazd do Bizancjum. Wieża". Przekład i wstęp Czesław Miłosz, 2004

William Butler Yeats: Żeglując do Bizancjum

(tł. Jolanta Kozak)

I

To nie jest kraj dla starych ludzi, młodzi

W ramionach młodych, ptaki w swoich pieśniach - 

Ginące pokolenia - w róż ogrodzie,

Makreli morze, łososiowa rzeka;

Ptak, ssak i ryba latem zalecają

Poczęcie, które rodzi się do śmierci,

Tak uwikłane w swój zmysłowy taniec,

Pomniki myśli wiecznej mają za nic.

II

Człowiek leciwy - przedmiot wzmianki niewart, 

Znoszony płaszcz na kiju - póki w ręce

Nie klaśnie dusza i w głos nie zaśpiewa

Za każdą łatę na ziemskiej sukience.

I nie dla lekcji śpiewu, lecz na chwałę 

Pomnikom własnej swojej wspaniałości. 

Dlatego żagle rozwijam i gnam tu,

Ku wieżom miasta świętego Bizancjum.

III

O, mędrcy, w święty ogień oprawieni

Jak w pozłocistą mozaikę na ścianie, 

Porzućcie dla mnie święty krąg płomieni

I duszę moją natchnijcie śpiewaniem, 

Pochłońcie serce moje: chucią chore

I w konającym zwierzęciu zamknięte,

Nie wie, czym jest; ja ponad serca sprzeczność 

Ulecę z wami w sztuczność - czyli wieczność.

IV

Raz uwolniony z natury, już więcej

Nie przyjmę formy żyjącej istoty,

Lecz tę jedynie, którą Greków ręce

Kuły ze złota, nie szczędząc pozłoty,

By cesarz z nudów nie oddał się drzemce; 

Z gałęzi złotej śpiewać będę o tym 

Panom i paniom w Bizancjum krainie, 

Co przeminęło, co mija, co minie.

z: "Przekładaniec", nr 9, jesień 2001 - zima 2002

William Butler Yeats: Odpływając do Bizancjum

(opr. Stanisław Barańczak)

I

Ląd, który mam za sobą, to nie kraj dla starca. 

Splecione ciała młodych, drzewa pełne treli 

Ptaków, którym na jedną pieśń życia nie starcza, 

Wędrujące łososie, ławice makreli:

Przez całe lato huczy wrzawa bałwochwalcza 

Poczęć, narodzin, zgonów. Wszyscy zapomnieli 

W tej hipnotycznej zmysłów muzyce, jak wiele 

Znaczy trwałość dzieł, które buduje intelekt.

II

Człowiek na starość staje się żałosnym śmieciem, 

Łachmanem zwisłym z żerdzi - chyba, że ma w duszy 

Śpiew, który tym radośniej i głośniej się niesie,

Im bardziej glinę ciała przemijanie kruszy.

Nie w szkole wokalistyki - w ciągłym procesie 

Kontemplacji pomników własnego geniuszu

Dusza ustawia sobie głos. Dlatego z krańców

Świata płynę do świętej stolicy - Bizancjum.

III

Mędrcy, którzyście dotąd w Bożym ogniu stali 

Niby w centrum złocistej mozaiki na ścianie, 

Wyjdźcie z świętych płomieni, spłyńcie po spirali 

Tutaj - nauczcie duszę, czym ma być śpiewanie. 

Niech żar wiedzy na popiół moje serce spali: 

Chore od żądz, zaszyte w zwierzęce zdychanie 

Ciała - nie zna tej sztuki; pozwólcie mi osiąść

W sztucznym, kunsztownym świecie, nazwanym wiecznością.

IV

A gdy rzucę naturę, moją formą jawną

Nie będzie odtąd żaden kształt naturze znany: 

Powrócę jako drzewko, które sztuką sławną 

Greccy złotnicy kuli, aby brzęk blaszanych 

Listków chronił cesarza przed sennością; albo 

Ptak, na złotej gałązce zmyślnie mocowany, 

Aby śpiewał w Bizancjum wielmożom i damom 

O czasach, które przeszły, mijają, nastaną.

z: "Od Chaucera do Larkina. 400 nieśmiertelnych wierszy 125 anglojęzycznych z 8 stuleci". Antologia w wyborze, przekładzie i opracowaniu Stanisława Barańczaka, 1993

William Butler Yeats: Żeglując do Bizancjum

(tł. Ludmiła Marjańska)

I

To nie jest kraj dla starych ludzi. Młodzi

Objęci ramionami, ptaki w gałęziach drzew - 

Ginące pokolenia - nucące swój śpiew, 

Wodospady łososi, pełne makreli wody,

Ryby, zwierzyna, ptactwo, jak lato długie opiewa 

Wszystko, co się poczyna, umiera i rodzi.

Nie dba, kogo muzyka zmysłów pochłonęła,

O wiecznie młody umysł i o jego dzieła. 

II

Starzejący się człowiek jest rzeczą żałosną,

Zdartym łachem na kiju, jeśli nie powstanie,

By śpiewać, klaszcząc w dłonie, i śpiewać tym głośniej, 

Im więcej strzępów w śmiertelnym przebraniu.

Jedyną szkołą śpiewu zaś jest studiowanie

Pomników własnej duchowej świetności.

Dlatego żeglowałem po morzach, by wreszcie

Stanąć w Bizancjum, starym, świętym mieście. 

III

O mędrcy, których święty ogień Boga sięgnął,

Jak na złoconych mozaikach na murze,

Wyjdźcie z ognia świętego, otoczcie mnie w kręgu, 

Zacznijcie uczyć śpiewu moją duszę.

Wypalcie moje serce. Z pożądania chore, 

Związane ze zwierzęcym, zdychającym stworem, 

Nie wie, czym jest. Wy mnie więc unoście

W wymyślną sztukę wieczności. 

IV

Raz już poza stworzeniem, nigdy nie przybiorę 

Mej cielesnej postaci z pierwotnej istoty,

Ale taką, jaką grecki złotnik czynił, formę 

Wezmę: z kutego złota i emalii złotej,

By senny cesarz zasnąć nie był skory

Lub na złotej gałęzi będę śpiewał o tym,

Co przeminęło, przyjdzie, co mija jak w tańcu, 

Szlachetnym panom i paniom Bizancjum. 

z: "Poezje wybrane". Wybór, przekład i słowo wstępne Ludmiła Marjańska, 1987

William Butler Yeats: Płynąc do Bizancjum

(tł. Antoni Libera)

I

To nie jest kraj dla starych. Tutaj wciąż rozbrzmiewa

Godowa pieśń młodości - kolejnych pokoleń

Ludzi z dolin i z wyżyn, i ptaków na drzewach,

I łososi żyjących w podwodnym żywiole.

Przez całe długie lato te wszystkie stworzenia

Będą sławić poczęcie, zgon i narodziny,

Nie zwracając uwagi w tych zmysłowych pieniach,

Że umysł tworzy dzieła z lepszej, trwalszej gliny.

II

Człowiek na stare lata robi się żałosny

Jak znoszone ubranie wiszące na haku,

Chyba że jego dusza ma dar wiecznej wiosny

I śpiewa tym donośniej, im więcej jest znaków

Rozkładu ciała, ale ? nie dla wyrażenia

Bólu, tylko na chwałę własnej genialności.

Dlatego do Bizancjum, stolicy świętości,

Wyruszam dzisiaj w drogę na skrzydłach natchnienia.

III

O mędrcy, których święty, boski ogień spala.

Jak na tamtej mozaice wyłożonej złotem,

Zstąpcie z muru na ziemię czarodziejskim lotem

I nauczcie mą duszę, jak śpiewem ocalać.

Niech moje grzeszne serce wreszcie się wyzwoli

Z tego, co w nim zwierzęce, czyli z umierania,

I przez to raz na zawsze wkroczyć mi pozwoli

W świat cudownej sztuczności i wiecznego trwania.

IV

A gdy się to już stanie, gdy rzucę naturę,

Już nigdy nie przybiorę żadnej jej postaci.

Z ł o t e g o  b i b e l o t u  będę mieć fakturę,

Którym cieszą swe oczy władcy i magnaci;

Albo ptaszka ze złota na złotej gałęzi,

Którego rzeźbiarz po to w ten sposób uwięził,

Aby możnym w Bizancjum śpiewał na wezwanie,

Co minęło, co mija albo co nastanie.

z: "twórczość", tworczosc.com, 7.8.22)

czytaj też:

KOMENTARZE