LOGOWANIE

NEWSLETTER

WYSZUKIWARKA

POEZJA 18.02.2024 06:37
 
Paul Celan: Pomyśl


Pomyśl:

Bagienny Żołnierz z Massady

uczy się ojczyzny, na

najbardziej nieusuwalnie,

wbrew

wszystkim kolcom kolczastego drutu.


Pomyśl:

pozbawieni oczu i kształtów

prowadzą cię wolnego przez kłębiący się tłum, a ty

stajesz się silniejszy i

silniejszy.


Pomyśl: twoja

własna dłoń

dzierżyła znów

przywróconą życiu

ponad miarę naznaczoną cierpieniem

cząstkę

zamieszkałej

ziemi.


Pomyśl:

to przyszło do mnie samo,

wyniesione z imieniem, z uniesioną ręką

na zawsze,

od tego, który nie mógł być pogrzebany.


(tł. Ela Binswanger)


*


Paul Celan: Pomyśl


Pomyśl:

bagienny żołnierz z Masady

wpaja sobie ojczyznę, na

najbardziej niewymazywalnym,

wbrew

wszystkim kolcom drutu.


Pomyśl:

bezocy bezkształtni

prowadzą cię wolnego przez tłok, ty

jesteś silniejszy i

silniejszy.


Pomyśl: twoja

własna ręka

ten znów

w życie w-

cierpiany

kawałek

zamieszkiwalnej ziemi

trzyma.


Pomyśl:

to przyszło do mnie,

imieniem rozbudzone, ręką rozbudzone,

na zawsze,

tu z niepogrzebywalnego.


(tł. Maciej Tomal)


*


Paul Celan: Pomyśl


Pomyśl:

żołnierz bagienny z Massady

przydaje sobie ojczyznę, na

niewymazywalne,

przeciw

wszystkim kolcom w drucie.


Pomyśl:

bezocy bezkształtni

prowadzą cię wolnego przez tłum, ty

się wzmacniasz i

wzmacniasz.


Pomyśl: twoja

własna ręka

znów zatrzymała

ten w życie wy-

dźwignięty

kawałek

mieszkalnej ziemi.


Pomyśl:

to przyszło na mnie,

czujnym imieniem, czujną dłonią

na zawsze,

od Niepochowalnego.


(tł. Andrzej Lam)


*


Paul Celan: Denk dir


Denk dir:

der Moorsoldat von Massada 

bringt sich Heimat bei, aufs 

unauslöschlichste,

wider

allen Dorn im Draht.


Denk dir:

die Augenlosen ohne Gestalt 

führen dich frei durchs Gewühl, du 

erstarkst und

erstarkst.


Denk dir: deine 

eigene Hand

hat dies wieder 

ins Leben empor- 

gelittene

Stück

bewohnbarer Erde 

gehalten.


Denk dir:

das kam auf mich zu, 

namenwach, handwach 

für immer,

vom Unbestattbaren her.


Paryż, 7/8.6.1967, prawd. w Uniwersyteckiej Klinice Psychiatrycznej, w czasie trwania izraelsko-egipskiej wojny sześciodniowej, 1. publikacja 24.6. w szwajcarskiej Neue Zürcher Zeitung, z: Fadensonne, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 1968; 


Masada - Massada -  מסדה - starożytna forteca żydowska położona nad Morzem Martwym.


"Die Moorsoldaten" - "Bagienni żołnierze" - pieśń historyczna "bagiennych żołnierzy", więźniów KZ osuszajacych bagna, to jedna z najbardziej znanych pieśni antytotalitarnych, odnosząca się do losu socjaldemoratów i koministów więzionych po dojściu Hitlera do władzy w 1933 w KZ Börgermoor oraz 15 innych niemieckich obozach zgrupowanych wokół Ems, tzw. „Emslandlager”.  


Rozpowszechniona w rozgałęzionej sieci obozów koncentracyjnych w Niemczech, gdzie śpiewano ją także po roku 1939. Jednym z najbardziej znanych więźniów był dziennikarz i pacyfista Carl von Ossietzky, który w 1933 roku był więźniem w Esterwegen, a w 1935 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.


Słowa utworu napisał górnik Johann Esser wraz z aktorem Wolfgangiem Langhoffem, muzykę - Rudi Goguel, jednak w tworzeniu dzieła i poszerzaniu go o kolejne zwrotki brało udział wielu innych osadzonych. Pieśń została pierwszy raz wykonana przez zespół 16 więźniów, byłych aktywistów lewicowych i związkowych, 27 sierpnia 1933.

W 1936, gdy niektórzy osadzeni w Borgermoor zostali uwolnieni, udali się na emigrację, gdzie rozpowszechnili napisaną w obozie pieśń. W 1936 kompozytor Hanns Eisler napisał jej aranżację dla Ernsta Buscha, pieśniarza i uczestnika hiszpańskiej wojny domowej w szeregach Brygad Międzynarodowych. Utwór szybko stał się nieformalnym hymnem niemieckich ochotników w tych jednostkach. Pieśń została również przetłumaczona na francuski - "Le chant de marais" (lub "Le chant des deportés"), angielski "The Peat Bog Soldiers" i hiszpański "Los soldados del Pantano", a także rosyjski - Болотные солдаты:




Przypisy:
[1]:

Paul Celan: Pomyśl

(tł. Ryszard Krynicki)


Pomyśl:

bagienny żołnierz z Masady

wpaja sobie ojczyznę,

najniewymazywalniej,

wbrew

wszystkim kolcom na drutach.


Pomyśl:

ci bez oczu bez postaci

prowadzą cię wolnego przez zgiełk, ty

stajesz się coraz silniejszy, coraz

silniejszy.


Pomyśl: twoja

własna ręka

trzymała ten

znów wy-

cierpiany

do życia

skrawek

zamieszkiwalnej ziemi.


Pomyśl:

to przyszło do mnie,

strzegące imienia, strzegące reki

na zawsze,

z tego, co niepogrzebalne.


[2]:
Massada - Kibuc założony 21 marca 1937 przez żydowskich imigrantów Rumunii. W tym samym dniu powstał także sąsiedni kibuc Sza'ar ha-Golan. Był to okres Rewolty arabskiej (lata 1936-1939) w Mandacie Palestyny, z tego powodu oba kibuce od samego początku swojego istnienia posiadały obronne palisady oraz wieże obserwacyjne. Nazwę wzięto od starożytnej fortecy żydowskiej Masada, położonej nad Morzem Martwym.
Przyjęta 29 listopada 1947 Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 przyznała te tereny państwu żydowskiemu. Jednak na samym początku wojny o niepodległość rejon doliny zaatakowały wojska syryjskie. W dniach 15-21 maja 1948 doszło tutaj do bitwy o dolinę Kinnarot, podczas której rankiem 19 maja kibuc Massada został ewakuowany. Opuszczoną osadę natychmiast zajęli Syryjczycy, którzy zniszczyli prawie całkowicie kibuc. Po zakończeniu walk, w dniu 22 maja izraelscy żołnierze zajęli zniszczoną Massadę. Po wojnie kibuc został szybko odbudowany.
Kibuc Massada, podobnie jak wiele innych osad położonych u podnóża Wzgórz Golan, cierpiał od licznych ataków arabskich prowadzonych z terytorium Syrii i Jordanii. W dniu 29 marca 1968 ciągnik rolniczy z Massady najechał na podłożoną minę lądową. W wybuchu zginęło czterech mieszkańców kibucu. Gdy izraelscy żołnierze ewakuowali ofiary ataku, Jordańczycy otworzyli do nich ogień. W odwecie Siły Powietrzne Izraela zbombardowały jordańskie wioski przygraniczne.
W 2006 kibuc został sprywatyzowany.

[3]: Pieśń "Die Moorsoldaten" opisuje życie w obozie, pracę wykonywaną przez więźniów przy osuszaniu bagien oraz ich tęsknotę za wolnością. Surowa, oszczędna, oparta na powtarzających się motywach melodia utworu podkreśla surowość i monotonię życia obozowego. Oryginalna wersja zawierała sześć zwrotek, nie licząc tych dopisywanych spontanicznie przez osadzonych, które nie zostały zapisane. Na potrzeby nagrań i wykonań koncertowych wykorzystuje się jednak tylko trzy zwrotki (pierwszą, ostatnią i jedną ze środkowych).

zapisz jako pdf
zapisz jako doc (MS Word)
drukuj

KOMENTARZE

Listopad
Pn
Wt
Śr
Cz
Pt
So
N
28
29
30
31
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
01