Rachel Bluwstein: Zemer Nugeh - זֶמֶר נוּגֶה / Smutna piosenka (tł. Ela Binswanger)

LOGOWANIE

Podróż Jakuba na Wschód (do Mezopotamii) w poszukiwaniu żony z własnego ludu, spotkanie z Rachelą przy studni i wprowadzenie go przez nią do domu Labana relacjonuje we wschodni sposób typowy dla tamtejszych baśni 29 rozdział Księgi Rodzaju. Zakochany w Racheli Jakub zgodził się, by służyć jej ojcu przez siedem lat i otrzymać ją za żonę. Laban zaakceptował propozycję, a siedem lat wydało się Jakubowi "jak dni kilka, bo bardzo miłował Rachelę". Laban oszukał jednak Jakuba, pod koniec siedmioletniego okresu służby "wprowadzając do Jakuba" nie piękną Rachelę, ale jej brzydszą starszą siostrę Leę. Razem z Leą dał Jakubowi niewolnicę Zilpę. Jakub odkrył oszustwo dopiero po nocy spędzonej z Leą − Laban usprawiedliwił oszustwo zwyczajem wydawania za mąż najpierw starszej córki, obiecał jednak dać mu także Rachelę w zamian za kolejne siedem lat służby. Po siedmiu latach otrzymał ją i niewolnicę Bilhę.

Lea urodziła Jakubowi synów: Rubena, Symeona, Lewiego i Judę, Rachela była bezpłodna - razem z zazdrością o miłość Jakuba (który darzył nią tylko Rachelę) i urodę składało się to na konflikt między siostrami. Rachela, nie mogąc dać Jakubowi dzieci, dała mu za żonę niewolnicę Bilhę - dzieci Bilhy miały być według ówczesnych zwyczajów (zgodnie z Kodeksem Hammurabiego) uznane za dzieci Racheli. Bilha urodziła dwóch synów, Dana i Naftalego. Lea, która nie miała więcej dzieci, bo Jakub nie chciał z nią współżyć, postanowiła dać Jakubowi za żonę niewolnicę Zilpę, która urodziła Jakubowi Gada i Asera. W zamian za mandragorę Rachela pozwoliła Lei jeszcze raz zbliżyć się do Jakuba, z którym miała synów Issachara, Zabulona i córkę Dinę.

Rachela także w końcu urodziła Jakubowi syna, ukochanego przez niego Józefa. Wtedy po latach spędzonych w domu Labana Jakub powrócił do kraju przodków. Rachela umarła przy porodzie najmłodszego syna Jakuba, Beniamina.

Wiersz "Zemer Nugeh" ("Smutna piosenka") był komponowany kilkakrotnie. Tutaj Ofra Haza wykonuje go do melodii Joe Moustakiego (w oryginale śpiewaną przez duet Parvarim).

Ofra Haza, właśc. Bat-Szewa Ofra Chaza-Aszkenazi, hebr. ‏עפרה חזה‎ (19 listopada 1957 w Tel Awiwie - 23 lutego 2000 tamże) - izraelska piosenkarka, kompozytorka i aktorka, nominowana do Nagrody Grammy, powszechnie znana jako "Izraelska Madonna" oraz "Wschodnia Madonna". Jej głos został sklasyfikowany jako mezzosopran. (z Wiki, cd. przypis 4)

זֶמֶר נוּגֶה - הֲתִשְׁמַע קוֹ :רחל המשוררת

הֲתִשְׁמַע קוֹלִי, רְחוֹקִי שֶׁלִּי,

לִיהֲתִשְׁמַע קוֹלִי, בַּאֲשֶׁר הִנְּךָ -

קוֹל קוֹרֵא בְּעֹז, קוֹל בּוֹכֶה בִּדְמִי

וּמֵעַל לַזְּמַן מְצַוֶּה בְּרָכָה?

תֵּבֵל זוֹ רַבָּה וּדְרָכִים בָּה רָב.

נִפְגָּשׁוֹת לְדַק, נִפְרָדוֹת לָעַד.

מְבַקֵּשׁ אָדָם, אַךְ כּוֹשְׁלוֹת רַגְלָיו,

לֹא יוּכַל לִמְצֹא אֶת אֲשֶׁר אָבַד.

אַחֲרוֹן יָמַי כְּבָר קָרוֹב אוּלַי,

כְּבָר קָרוֹב הַיּוֹם שֶׁל דִּמְעוֹת פְּרִידָה,

אֲחַכֶּה לְךָ עַד יִכְבּוּ חַיַּי,

כְּחַכּוֹת רָחֵל לְדוֹדָהּ.

Przypisy:
[1]:

Rahel Bluwstein: Sad Song

(1 wersja tłumaczenia na ang., tł. mi nieznany)

Do you hear me, you who are

So far away from me, my dear?

Do you hear me crying aloud,

Wishing you were well, wishing you were near?

The world is vast, its ways diverse,

Brief meetings, partings long,

Men, with unsure feet, post on never to return, too weak

To find the treasure they have lost.

My last day drawing near

Of the tears of separation

I will await you until

my life leaves

as Rahel did her beloved.

[2]:

Rachel Bluwstein: A Sad Melody - Will You Hear My Voice

(2 wersja tłumaczenia na ang., tł. mi nieznany)

Will you hear my voice my far-away one

Will you hear my voice where-ever you are

A voice is calling with strength,

A voice is crying softly,

Over time it sends a blessing?

This world is so big and has many roads

They meet for a moment, separate forever.

A man searches, but his legs fail,

He can never find that which he has lost.

The last of my days is already close perhaps

Already is near the day of goodbye tears.

I will wait for you until my life will end,

Like Rachel's wait for her lover.

[3]:

English Transliteration of Zemer Nugeh

Zemer Nugeh - Hatishmah Koli

Hatishmah koli

rechoki sheli

Hatishmah koli

ba'asher hincha

Kol koreh be'oz

kol koreh bidmi

Ume'al hazman

metzaveh bracha

Tevel zo raba

udrachim ba rav

Nifgashim ledak

nifradot la'ad

Mevakesh adam

ach koshlot raglav

Lo yuchal limtzo

et asher avad

Acharon yamai

ma karov ulai

Ma karov hayom

shel dim'ot preda

Achakeh lecha

ad yichbu chayai

Kechakot rachel ledoda

[4]:

Ofra Haza, właśc. Bat-Szewa Ofra Chaza-Aszkenazi (19 listopada 1957 w Tel Awiwie - 23 lutego 2000 tamże) - izraelska piosenkarka, kompozytorka i aktorka, nominowana do Nagrody Grammy, powszechnie znana jako "Izraelska Madonna" oraz "Wschodnia Madonna". Jej głos został sklasyfikowany jako mezzosopran. (z Wiki, cd. przypis 4)

Urodziła się w rodzinie biednych żydowskich imigrantów z Jemenu. Była najmłodszą z dziewięciorga dzieci, miała dwóch braci i sześć sióstr.

W wieku 13 lat dołączyła do Teatru Szchunat Ha-Tikwa, gdzie poznała swojego późniejszego menedżera, kompozytora i autora tekstów Bezalela Aloni. Po odejściu z zespołu w 1979 rozpoczęła karierę solową. W 1983 zajęła drugie miejsce z piosenką "Chai" w finale 28. Konkursu Piosenki Eurowizji w Monachium. Po konkursie nagrała swój eurowizyjny utwór jeszcze w trzech językach.

Czerpała w swojej twórczości z jemeńskiego folku, łącząc go z muzyką taneczną. Nagrała ponad 25 płyt. W 1984 zrealizowała album Yemenite Songs ("Shirei Teiman"), w Europie wydany w 1985. Inspiracją utworów na albumie były dawne piosenki, śpiewane przez jej matkę, a w nagraniach XVII-wiecznych poezji Szaloma Szabazi zostały wykorzystane tradycyjne instrumenty. W 1988 wydała album zatytułowany Shaday (nagroda New Music Award dla najlepszego międzynarodowego albumu roku), z którego wylansowała przebój ?Im Nin'alu?.

W 1992 zaśpiewała wraz z Andrew Eldritchem piosenkę "Temple of Love", wydaną na singlu zespołu The Sisters of Mercy; singiel ten został wydany pierwotnie w 1983 i ponownie nagrany 9 lat później. Śpiewała piosenkę "Deliver Us" ("Uwolnij nas") w 17 językach, w znanym w Polsce filmie animowanym "Książę Egiptu" ("Prince of Egypt", 1998), gdzie użyczyła swojego głosu Jokebed - matce Mojżesza (Val Kilmer), Aarona (Jeff Goldblum) i Miriam (Sandra Bullock) - oraz brała udział w nagrywaniu ścieżki dźwiękowej. Nagrała piosenkę "Elo Hi" do filmu "Królowa Margot" (fr. "La Reine Margot") z Isabelle Adjani, skomponowaną przez Gorana Bregovicia (1994).

Odbyła dwuletnią służbę wojskową w 1979 15 lipca 1997 wyszła za przedsiębiorcę Dorona Aszkenaziego.

Zmarła w wieku 42 lat na zapalenie płuc. Wkrótce po jej śmierci dziennik "Ha-Arec" podał, że przyczyną śmierci Hazy był zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), co wywołało dyskusję na temat faktycznych okoliczności śmierci i kwestii uszanowania prywatności piosenkarki. Jedną z osób oskarżanych o spowodowanie jej śmierci był jej mąż, który zmarł rok później z powodu zawału serca, spowodowanego prawdopodobnie przedawkowaniem narkotyków. W raporcie komisji, badającej czy nie doszło do zaniedbań lekarzy w związku z hospitalizacją piosenkarki, stwierdzono, że gdyby Haza poddała się leczeniu wcześniej, można by zapobiec znacznemu pogorszeniu stanu zdrowia, a nawet jej śmierci.

[5]:

Ilan Ramon (ur. 20 czerwca 1954 w Ramat Ganie, zm. 1 lutego 2003 nad Teksasem) - izraelski pilot myśliwski, pierwszy izraelski astronauta, pułkownik Sił Powietrznych Izraela.

Był specjalistą od ładunku towarowego podczas ostatniej tragicznej misji promu kosmicznego Columbia (STS-107), podczas której zginął on i sześciu innych członków załogi. Do katastrofy promu kosmicznego doszło podczas schodzenia do lądowania, nad południowym Teksasem. Ramon jako pierwszy obcokrajowiec otrzymał (pośmiertnie) amerykański "Kongresowy Kosmiczny Medal Honoru" (Congressional Space Medal of Honor).

Ilan Ramon urodził się 20 czerwca 1954 w Ramat Ganie. Jego babka i matka były polskimi Żydówkami ocalałymi z niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Matka, Tonia "Towa" Kreppel, po II wojnie światowej w 1949 udała się do Izraela, gdzie poznała Eliezera Wolfermana, Żyda urodzonego w Niemczech. Ojciec Ramona współuczestniczył w tworzeniu państwa izraelskiego i brał udział w wojnie o niepodległość w 1948. Ramon wychował się w Beer Szewie na pustyni Negew w rodzinie świeckich Żydów, starał się jednak przestrzegać tradycji żydowskiej.

16 stycznia 2003 Ilan Ramon został pierwszym Izraelczykiem, który poleciał w kosmos. O godz. 16.39 czasu polskiego (14:39 UTC) wystartował na pokładzie promu kosmicznego Columbia. Załoga liczyła siedem osób, w tym 5 Amerykanów, 1 Hinduska i 1 Izraelczyk. Lot misji STS-107 trwał 15 dni, 22 godziny i 20 minut. Podczas lotu załoga pracowała na dwie zmiany, pracując 24 godziny na dobę. Przeprowadzono z powodzeniem około 80 eksperymentów naukowych.

Ramon był pierwszym astronautą, który poprosił o żywność koszerną. Zasięgnął również opinii w lokalnej społeczności Chabad-Lubawicz u rabina Zvi Konikova, o sposobie obchodzenia szabatu na orbicie okołoziemskiej (czas pomiędzy wschodami słońca wynosi około 90 minut). Stało się to słynne po przemówieniu rabina Konikova 7 lutego 2003 przy Pomniku Columbii w Centrum Kosmicznym im J.F. Kennedy?ego na Florydzie.

Na pokładzie znajdowała się kopia rysunku 14-letniego czeskiego chłopca Petra Ginza, więźnia obozu koncentracyjnego Theresienstadt, redaktora podziemnego magazynu "Vedem", który narysował, jak sobie wyobraża widok Ziemi z Księżyca. Rysunek powstał za murami obozu koncentracyjnego w roku 1942, a więc na długo przed startem pierwszych satelitów czy też przed lądowaniem astronautów na Księżycu. Ginz zginął wkrótce w komorze gazowej w Auschwitz. Astronauta zabrał ze sobą w kosmos także Torę, która przeszła przez obóz koncentracyjny.

1 lutego 2003, podczas powrotu z przestrzeni kosmicznej, prom uległ zniszczeniu w wyniku uszkodzenia osłony termicznej na krawędzi natarcia lewego skrzydła. Uszkodzenie osłony nastąpiło w czasie wznoszenia po starcie, za sprawą fragmentu pianki osłaniającej zbiornik zewnętrzny wahadłowca, który oderwał się od zbiornika i uderzył w skrzydło orbitera powodując dziurę o średnicy ok. 25 cm, dzięki czemu w trakcie przelotu przez termosferę gorące gazy mogły dostać się do środka. W trakcie wejścia w atmosferę w ostatnich minutach misji, okazało się, że uszkodzenie było poważne - w katastrofie zginęła cała załoga - 7 astronautów.

Do katastrofy doszło na 16 minut przed planowanym lądowaniem. Spowodowało to zawieszenie dalszych lotów wahadłowców NASA aż do startu promu Discovery 26 lipca 2005. Ilan Ramon został pochowany jako pierwszy z załogi Columbii. 10 lutego 2003 trumna z jego szczątkami dotarła do Tel Awiwu, gdzie astronautę pożegnano z należnymi honorami. Pogrzeb odbył się następnego dnia w bliżej nieokreślonym miejscu. W skromnej uroczystości uczestniczyli najbliższa rodzina, przyjaciele, piloci i dwóch astronautów z NASA.