Xi Chuan: Problem z lamentami żałobnymi

- Mrówka umiera i nikt nie płacze

- Ptak umiera i nikt go nie opłakuje, o ile nie jest to ibis czubaty

- Małpa umiera i małpy ją opłakują

- Małpa umiera, a ludzie otwierają jej czaszkę

- Rekin umiera, a inny rekin nadal pływa

- Tygrys umiera, a niektórzy ludzie w żałobie opłakują samych siebie

- Ktoś umiera i niektórzy ludzie go opłakują, a niektórzy nie

- Ktoś umiera, niektórzy go opłakują, a niektórzy nawet biją brawo

- Pokolenie umiera, a następne pokolenie tak naprawdę go nie opłakuje

Kraj umiera i często pozostawia po sobie ledwie legendy. 

Kraj, który nie pozostawia legend, zdecydowanie nie był prawdziwym krajem. 

Gdyby to nie był prawdziwy kraj, to kiedy umiera, nikt go nie opłakuje. 

Nikt nie płacze, a wiatr wieje na próżno. 

Rzeki płyną na próżno i na próżno obmywają skały, 

lśniąc na próżno, tworząc po nic zmarszczki. 

Rzeka umiera i nie jest rzeczą człowieka płakać po niej. 

Wiatr ustanie i nie jest sprawą człowieka płakać po nim. 

Rzeka i wiatr docierają do morza, morza tak bezkresnego jak w "Zhuangzi". 

Jeśli bezkresne morze umrze i ty będziesz musiał umrzeć. 

Jeśli Smoczy Król umrze i ty będziesz musiał umrzeć. 

Księżyc cię nie opłacze, na księżycu nie ma nikogo. 

Gwiazdy cię nie opłaczą, gwiazdy nie są z ciała i krwi.

(tł. z ang. Ela Binswanger)

*

Xi Chuan: Mourning Problems 

- an ant dies, and no one mourns

- a bird dies, and no one mourns if it isn’t a crested ibis

- a monkey dies, and monkeys mourn

- a monkey dies, and people pry open its skull

- a shark dies, and another shark keeps swimming

- a tiger dies, and some people mourning are mourning themselves

- a person dies, and some people mourn and some people don’t

- a person dies, and some people mourn and some even applaud

- a generation dies, and the next generation doesn’t really mourn

a country dies, most of the time just leaving apocrypha

a country that doesn’t leave apocrypha wasn’t a real country

if it wasn’t a real country, when it dies no one mourns

no one mourns, and the wind blows in vain

rivers flow in vain, washing over rocks in vain

glistening in vain, making vain ripples

the river dies, and it’s not for man to mourn

the wind dies, and it’s not for man to mourn

the river and wind make their way to the sea, the sea as vast as in Zhuangzi

the vast sea dies, and you will have to die

the dragon king dies, and you will have to die

the moon doesn’t mourn, there’s no one on the moon

the stars don’t mourn, the stars aren’t flesh and blood

(translated from the Chinese by Lucas Klein)

*

西川 悼念之问题

一只蚂蚁死去，无人悼念

一只鸟死去，无人悼念除非是朱鹮

一只猴子死去，猴子们悼念它

一只猴子死去，天灵盖被人撬开

一条鲨鱼死去，另一条鲨鱼继续奔游

一只老虎死去，有人悼念是悼念自己

一个人死去，有人悼念有人不悼念

一个人死去，有人悼念有人甚至鼓掌

一代人死去，下一代基本不悼念

一个国家死去，常常只留下轶事

连轶事都不留下的定非真正的国家

若非真正的国家，它死去无人悼念

无人悼念，风就白白地刮

河就白白地流，白白地冲刷岩石

白白地运动波光，白白地制造浪沫

河死去，轮不到人来悼念

风死去，轮不到人来悼念

河与风相伴到大海，大海广阔如庄子

广阔的大海死去，你也得死

龙王爷死去，你也得死

月亮不悼念，月亮上无人

星星不悼念，星星不是血肉

*

Xi Chuan (chiński: 西川; ur. 1963), właściwie Liu Jun (chiński: 刘军) uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych i znanych współczesnych poetów chińskich. Mówi się, że jego wiersze "niosą ze sobą poczucie pełni świata i jego tajemnic". Oprócz swoich poezji opublikował dwa tomy esejów, jeden tomik krytyki, sztukę teatralną i tłumaczenia dzieł m.in. Pound, Borges i Miłosz i inni.

Xi Chuan uczęszczał do szkoły języków obcych dla dyplomatów, co było niezwykłą szansą w czasach, gdy większość szkół była zamknięta. Na Uniwersytecie w Pekinie napisał pracę magisterską na temat tłumaczeń poezji chińskiej dokonanych przez Ezrę Pounda, uzyskując dyplom z języka angielskiego. Wtedy przyjął swój pseudonim artystyczny Xi Chuan (co oznacza "Zachodni Potok"). Po studiach pracował jako redaktor magazynu "Huangqiu" ("Globus") i założył "Qingxiang" ("Tendency"), niezależne czasopismo literackie wydawane od 1988 do jego zamknięcia w 1992, po zaledwie 3 numerach. W latach 1990-1995 był jednym z redaktorów nieoficjalnego magazynu "Modern Han Poetry". Zagrał także w podziemnej platformie filmowej Jia Zhangke z 2000.

Xi zyskał uznanie w okresie po "Mglistych Poetach" pod koniec lat 80., we wczesnym okresie liberalizacji gospodarczej Chin. W 1989 zmarło dwóch jego najbliższych przyjaciół, obaj poeci, którzy studiowali na Uniwersytecie w Pekinie: Hai Zi popełnił samobójstwo 26 marca w wieku dwudziestu pięciu lat, a Luo Yihe zmarł na krwotok mózgowy w wieku dwudziestu ośmiu lat 31 maja. (Później Xi opublikował dzieła Hai Zi pośmiertnie w 1997). Po tych ofiarach śmiertelnych i niepowodzeniu protestów na placu Tiananmen w tym samym roku, przez dwa lata pisał niewiele. To zerwanie zaprowadziło jego poezję od "skondensowanego, numinotycznego liryzmu", łączącego klasyczne wpływy chińskie z zachodnim modernizmem, do "medytacyjnych, ekspansywnych wierszy prozatorskich, które zdemontowały estetykę i muzykalność jego poprzedniego ja".

Wykłada klasyczną i współczesną literaturę chińską w Centralnej Akademii Sztuk Pięknych, a mieszka w Pekinie w Chinach. Wcześniej uczył literatury zachodniej w tłumaczeniu na język chiński i wprowadzającym języku angielskim. Pracował na uniwersytetach poza Chinami, takich jak Uniwersytet Nowojorski i Uniwersytet Wiktorii. Zdobywał nagrody w Chinach, Niemczech i UNESCO.

*

"Zhuangzi" - starożytny chiński traktat filozoficzny, obok Daodejing zasadnicze dzieło filozofii taoistycznej, cenione także za walory literackie. Księga "Zhuangzi" (莊子) nosi nazwę od imienia jej autora. Od 742 n.e., kiedy to cesarz dynastii Tang – Xuanzong nadał honorowe tytuły taoistycznym tekstom, jest także znana jako "Nan hua zhen jing" (南華真經), co oznacza "Prawdziwa księga południowego kwiatu". Tytuł odnosi się do tego, że Zhuangzi, według tradycji, pochodził z Południowych Chin.

(w przypisie moje tł. alternatywne zgodne z niektórymi wytycznymi pewnego polskiego językoznawcy i jego popleczników)