Robert Frost: Fire and Ice

Some say the world will end in fire,

Some say in ice.

From what I’ve tasted of desire

I hold with those who favor fire.

But if it had to perish twice,

I think I know enough of hate

To say that for destruction ice

Is also great

And would suffice.

1920

*

Robert Frost: Ogień i lód

Niektórzy mówią, świat skończy się ogniem,

Niektórzy mówią, lodem.

Ja, znając pożądania płomień,

Z tymi trzymam, co wróżą ogień.

Lecz gdyby zginąć miał ponownie,

Wiem, czym jest siła nienawiści,

Żeby świat cały zmrozić lodem.

Też świetnie może się ziścić

Ten końca model.

(tł. Ela Binswanger)

*

Ogień i Lód

Mówią, że świat zabije ogień,

Albo, że lód.

Poznawszy żądzę stanąć mogę

Po stronie tych, co wolą ogień.

Lecz gdyby miał on zginąć znów,

Myślę, że wiem o nienawiści

Dosyć, by stwierdzić, że i lód

Też by go zniszczył,

Też by go zgniótł.

(tł. Maciej Froński)

*

Ogień i lód

Jedni mówią, że świat zniszczy ogień.

Inni, że lód.

Iż poznałem pożądania srogie,

Jestem z tymi, którzy mówią: ogień

Gdyby świat zaś dwakroć ginąć mógł,

Myślę, że wiem o nienawiści

Dość, by rzec: równie dobry lód

Jest, by niszczyć,

I jest go w bród.

(tł. Ludmiła Marjańska)

*

Ogień i lód

Mówią, że zginie świat w płomieniach;

Mówią też, że od lodu.

Sądząc z łaknienia i pragnienia,

Wnosiłbym raczej - że w płomieniach.

Lecz jeśli mógłbym wnosić z głodu,

Wiedząc, że świetną do niszczenia

Jest również lodu

Garść; że 

starczy.

(tł. Jerzy S. Sito)

Le Feu et la Glace

Certains disent que le monde périra par le feu,

D'autres que c'est par la glace.

De ce que j'ai goûté du désir

Je suis du parti de ceux qui sont en faveur du feu.

Mais si je devais mourir deux fois,

J'en sais assez sur la haine

Pour dire que pour la destruction la glace

Est aussi puissante

Et devrait suffire.

(tł. psq, viard, lyricstranslate.com)

*

Fuoco e ghiaccio

Alcuni dicono che il mondo finirà nel fuoco,

Altri dicono nel ghiaccio.

Da ciò che ho testato del desiderio

Sono d’accordo con coloro che preferiscono il fuoco.

Ma se dovessi perire due volte,

Credo di conoscere abbastanza l’odio

Per dire che per la distruzione il ghiaccio

È anche grandioso

E sarebbe sufficiente.

(tł. Saro Trovato)

*

Feuer und Eis

Manche sagen, die Welt endet im Feuer.

Die anderen: im Eis.

Nach dem Genusse immer neuer

Begierde glaub ich eher an das Feuer.

Doch müsst ich zweimal auf die letzte Reis',

Weiß ich wohl genug vom Hass,

Zu sagen, dass gewiss auch Eis

Vernichtet krass

Und schließt den Kreis.

(tł. z: cordula.ws)

Ogień i lód

Jedni twierdzą, że świat nasz zginie w morzu ognia.

Inni - że pod pokrywą lodu.

Temperatura żądzy nie jest zbyt łagodna -

Wiem coś o tym, więc trzymam z prorokami ognia.

Lecz gdyby świat miał zginąć z jakiegoś powodu

Dwa razy - znam też na tyle nienawiść,

Aby rzec, że zagłada za pomocą lodu

Również nie może nam sprawić

Zawodu.

(tł. Stanisław Barańczak)

*

Ogień i lód

Ci mówią, w ogniu zginie świat,

Tamci, że w lodzie.

Ja, z pożądaniem za pan brat,

Z piewcami ognia jestem w zgodzie.

Lecz gdyby sczezł dwa razy świat,

Nienawiść tak na mnie działa

By twierdzić, że zagłada w lodzie

Też jest wspaniała

I równa w szkodzie.

(tł. Janusz Solarz)

OGIEŃ I LÓD

Niektórzy mówią, że świat spłonie.

Niektórzy, że zlodowacieje.

Smakuje pożądanie w łonie,

Więc z tymi, co za ogniem, stoję.

Lecz gdy ma zginąć razy dwa -

O nienawiści, myślę, wiedzy mi wystarczy,

By rzec, że do destrukcji lód

Jest świetny też

I też go starczy.

(tł. Bożena Iwankiewicz)

*

Ogień i lód

mówią, że świat skończy się w ogniu

inni mówią, że w lodzie

w pamięci mając pożądania smak

zwolennikom ognia mówię "tak"

gdybym zaś jednak miał śmierci dwie

nienawiść myślę może znaczy

że dla zniszczenia lód

jest równie świetny

więc wystarczy

(tł. Paweł Borytko)

Ogień i lód

Jedni mówią, że świat pochłonie ogień,

Drudzy twierdzą, że lód.

Z tego, co zaznałem z pragnień

Jestem z tymi, co wybierają ogień.

Lecz gdybym miał zginąć znów,

Myślę, że tyle wiem o nienawiści,

By powiedzieć, że świat zniszczy lód

Jest też godny wielkości,

I uzbrojony w chłód.

(tł. David Magen)

*

Ogień i lód

Niektórzy mówią, że świat skończy się w ogniu,

Niektórzy mówią, że w lodzie.

Z tego, co zaznałem pożądania,

Staję po stronie tych, którzy faworyzują ogień.

Lecz gdyby miał zginąć dwa razy,

Myślę, że znam nienawiść dość dobrze,

Aby powiedzieć, że do zagłady lód

Również jest wielki

I wystarczający.

(z: reddit.com)

Ogień i lód

W sporze, czy światu kres położy
Ogień, czy lód
Ja, żądz poznawszy posmak, mogę
Tych wesprzeć, którzy wieszczą ogień
Wszak, gdyby kresów trzeba dwóch
To dosyć wiem o nienawiści
By w to nie wątpić, że i lód
Potrafi niszczyć
A jest go w bród...

(tł. Sławek S.)

*

Ogień i Lód

Mówią, że świata kres, to ogień

Inni, że lód.

Na ilem żądzę poznać zdołał

Stawiam na pierwszy z tych żywiołów

Lecz gdyby dwakroć zginąć mógł

Powiem, nienawiść znając też

Że lodu niszczycielska siła

Nie mniejsza jest i równie piękny światu zgotować może

Grób

(tł. Lama)

Ogień i lód

Niektórzy twierdzą, że świat ogień pochłonie

Niektórzy twierdzą, że lód.

Poczułem już nieraz jak żądza zionie

Więc skłaniam się ku tym, co sądzą, że spłonie.

A gdybym raz jeszcze wyboru podjął trud

Dotychczas poznałem nienawiść na tyle

By rzec równie świetnie zniszczy go lód

Jak się nie mylę

Wystarczyłby chłód.

(tł. M. M. Matysik)

*

Ogień i Lód

Są którzy mówią że świat zginie w ogniu,

Są którzy mówią w lodzie.

Z tego com posmakował z żądzy,

Skłaniam się do tych co stawiają na ogień.

Lecz gdyby zginąć miał dwukrotnie,

Sadzę że dość wiem o nienawiści

By rzec że do zagłady lód

Też jest doskonały

I całkowicie wystarczy.

(tł. IsraelWu)

Płomień i Lód

Jedni mówią, że świat zginie od płomienia

Inni, że od lodu.

Trochę poznałem pragnienia

I trzymam z tymi, że od płomienia.

Lecz gdyby miał ginąć dwa razy, z jakiegoś powodu,

Nienawiść również znam dość, tak mi się zdaje

By rzec, że zagłada od lodu

Też się nadaje

I nie sprawi wiele zachodu.

(tł. Andrzej Zajączkowski)

*

Ogień i Lód

Są tacy co mówią, że ten świat spłonie

Są tacy, że wchłonie go lodowiec.

Doznałem, czym jest pożądania płomień

i wspieram tych, którzy wybierają ogień.

Lecz jeśli jest mu sądzone po dwakroć przeżyć koniec, 

myślę, że wiem dość o nienawiści, 

by rzec jak miażdżące lodowiec przysparza korzyści.

Zgadzasz się? Powiedz.

(tł. J.B.)

Ogień i lód

Niektórzy mówią świata koniec w ogniu,

Niektórzy mówią w lodzie.

Z tego co skosztowałem z pożądania

Ja trzymam z tymi, którzy wolą ogień.

Lecz gdybym miał zginąć dwukrotnie,

Myślę, że znam wystarczająco nienawiść

By rzec, że dla zniszczenia lód

Jest równie wielki

I może wystarczyć.

(tł. od ręki Krzysztof Rogulski)

Ogień i lód

Niektórzy mówią, że świat strawi ogień,

Inni mówią, że zginie przez lód.

Jako że znam smak pożądania,

Jestem z tymi, którzy stawiają na ogień.

Ale gdybym miał umrzeć po dwakroć,

Wiem wystarczająco dużo, czym jest nienawiść,

By rzec, że dla zniszczenia świata lód

Ma również dość mocy,

I to powinno starczyć.

(tł. z francuskiego Ela Binswanger)

*

Ogień i lód

Niektórzy mówią, że świat skończy się ogniem,

Inni mówią, że lodem.

Jako że znam smak pożądania

Zgadzam się z tymi, którzy wolą ogień.

Ale jeśli miałby ginąć dwukrotnie,

Myślę, że wiem na tyle dużo o nienawiści

By rzec, że także zniszczenie lodem

Byłoby równie fajowe,

I byłoby na tyle.

(tł. z włoskiego Ela Binswanger)

Ogień i lód

Niektórzy mówią, że świat się skończy ogniem.

Inni zaś, że lodem.

Po zasmakowaniu coraz to nowych pożądania odmian

Raczej stawiam na koniec za sprawą ognia.

Gdybym jednak w ostatnią podróż miał ruszać dwukrotnie,

Wiem wystarczająco dużo o nienawiści,

By przyznać, że z pewnością lód także

W sposób śliczny niszczy,

Co zamyka koło, a jakże.

(tł. z niemieckiego Ela Binswanger)

"Ogień i lód" to krótki wiersz Roberta Frosta, który omawia koniec świata, porównując żywioł ognia do emocji pożądania, a lód do nienawiści. Został opublikowany po raz pierwszy w grudniu 1920 w Harper's Magazine, a później w nagrodzonej Nagrodą Pulitzera książce Frosta z 1923 "New Hampshire". "Ogień i lód" to jeden z najbardziej znanych i najczęściej publikowanych w różnych antologiach wierszy Frosta.

Według jednego z biografów Frosta "Ogień i lód" został zainspirowany fragmentem z Pieśni 32 "Piekła" Dantego, w którym najgorsi przestępcy piekła (zdrajcy) zostali zamrożeni w dziewiątym i najniższym kręgu: "jezioro tak związane lodem, / Nie wyglądało jak woda, ale jak szkło... całkiem czyste / Widziałem, gdzie grzesznicy są zachowani w lodzie".

W anegdocie, którą opowiedział w 1960 roku podczas prezentacji "Nauka i sztuki", wybitny astronom Harlow Shapley twierdzi, że to on zainspirował "Ogień i lód". Shapley opisuje spotkanie, jakie miał z Frostem na rok przed opublikowaniem wiersza, w którym Frost, zauważając, że Shapley był astronomem swoich czasów, zapytał go, jak skończy się świat. Shapley odpowiedział, że albo słońce eksploduje i spali Ziemię, albo Ziemia jakoś uniknie tego losu, by skończyć powoli zamarzając w głębokiej przestrzeni. Shapley był zaskoczony, gdy rok później zobaczył wydrukowane dzieło "Ogień i lód" i odniósł się do niego jako do przykładu tego, jak nauka może wpływać na tworzenie sztuki lub wyjaśniać jej znaczenie.

Wiersz jest napisany w pojedynczej dziewięciowiersowej zwrotce, która znacznie zwęża się w dwóch ostatnich wersach. Metrum wiersza jest nieregularnym połączeniem jambicznego czterowiersza i dwuwiersza, a schemat rymów (który jest ABA ABC BCB) sugeruje, ale odchodzi od rygorystycznego wzorca terza rima Dantego.

Kompresja Piekła Dantego

W artykule z 1999 John N. Serio twierdzi, że wiersz jest kompresją "Piekła" Dantego. Rysuje paralelę między dziewięcioma wersami wiersza a dziewięcioma kręgami piekła i zauważa, że podobnie jak lejek pierścieni piekła, wiersz znacznie zwęża się w dwóch ostatnich wersach. Ponadto schemat rymów - ABA ABC BCB - jak zauważa, jest podobny do tego, który Dante wymyślił dla "Inferno".

Twierdzi, że wersja Frosta dodatkowo podkreśla paralele między dyskusją Frosta na temat pożądania i nienawiści a poglądami Dantego na grzechy namiętności i rozumu, z czasownikami zmysłowymi i fizycznymi opisującymi pożądanie i luźno przypominającymi postacie, które Dante spotkał w górnych kręgach Piekła: "smakuj" (przypominając sobie Obżartucha), "trzymaj" (przypominając sobie cudzołożnych kochanków) i "łaskawość" (przypominając sobie chomików). Natomiast nienawiść jest omawiana za pomocą czasowników rozumu i myśli ("Myślę, że wiem.../Mówić...").

John N. Serio chwali wiersz za jego zwartość, argumentując, że "Ogień i lód" zasygnalizował Frostowi "nowy styl, ton, sposób [i] formę" i że jego swobodny ton maskuje poważne pytanie, jakie stawia czytelnikowi.

Adaptacje muzyczne

"Ogień i lód" amerykańskiego kompozytora Andrei Clearfielda, kantaty chóralnej wykorzystującej tekst wiersza jako libretto.

"Ogień i lód" amerykańskiego kompozytora Freda Lerdahla, aranżacja wokalna wiersza.

"Ogień i lód" amerykańskiego kompozytora Kirke Mechema, jednej z aranżacji chóralnych w jego dziele "American Trio".

Pisarz fantasy George R. R. Martin powiedział, że tytuł jego serii "Pieśń lodu i ognia", która później została zaadaptowana do serialu telewizyjnego "Gra o tron", był w jakimś sensie zainspirowany wierszem.

Wiersz jest epigrafem książki Stephenie Meyers, "Eclipse", z sagi "Zmierzch". Czyta go również postać Kristen Stewart, Bella Swan, na początku filmu "Eclipse".

Jest to również epigraf w "Ghostbusters: Frozen Empire" i był cytowany w różnych materiałach promocyjnych filmu.

Wyobrażenia piekła Dantego w sztuce od renesansu po dziś dzień

Dante, dziewięć kręgów piekła w sztuce

czytaj też:

KOMENTARZE