POEZJA 22.12.2014 11:10

Rynek, rok trzydziesty siódmy,
dwudziesty pierwszy dzień grudnia,
wtorek, tłum kłębi się wokół szopek
w przedświątecznej gorączce.

Wśród roju głów w chustach,
czapkach i kapeluszach
może też osiemnastoletni chłopiec,
w czapce lub z gołą głową,
w przyszłości mój ojciec.

Bo nawet jeśli nie w kadrze,
to może zaraz za rogiem,
lub parę ulic dalej, na Plantach,
pod Wawelem na moście,
wystarczy ramy zdjęcia
poszerzyć na całe miasto.

A nawet na całą ziemię,
w Stanach ojcem zostaje
młody gwiazdor Fonda, Henry,
urodziła się Jane,
już w kołysce gwiazda in spe,
czyta się "Przeminęło z wiatrem".

Przeminęło, a na Rynku krakowskim
żywo, głośno, gwarno,
gwiazdki, choinki, szopki...,
wśród nich mój tata-smarkacz
nawet jeśli za kadrem.

I nikomu ni w głowie,
że nie trzeba wieczności,
a minie ich świat, z historią,
z czasem, z wiatrem,
i tamtym śniegiem,
co właśnie świeżo napadał.

Na Rynku w czterdziestym piątym,
w gorączce przedświątecznej
będzie ich może połowa,
no, może trzy czwarte,
gwiazdki, choinki, szopki...

Wśród nich mój przyszły ojciec,
ten sam młody człowiek,
stary doświadczeniami wojny,
w doświadczonym Krakowie.

Strącony Adam Mickiewicz,
skradziony ołtarz Wita Stwosza,
wiatr hula ulicami pustego Kazimierza
i ani jednego, jedniusieńkiego
całego mostu.

Dwudziestego pierwszego grudnia
w poniedziałek osiem lat potem
od rana wieje wiatr i sypie śnieg,
przed tygodniem przyszłam na świat,
to będą moje pierwsze w życiu
gwiazdki, choinki, szopki...

Na Wiśle są już nowe mosty.

*

Kraków, 21/22 grudnia 2014

*

Zdjęcie z 21 grudnia 1937 roku, jest to pierwsza wystawa szopek krakowskich. 17 sierpnia 1940 roku pomnik Adama Mickiewicza został zniszczony przez Niemców. Po wojnie został zrekonstruowany z elementów odnalezionych w 1946 roku na złomowisku w Hamburgu. Elementy kamienne wykonano z Sjenitu Kośmin wydobywanego w Piławie Górnej na Dolnym Śląsku. Odsłonięcie rekonstrukcji nastąpiło 26 listopada 1955, w 100 rocznicę śmierci poety. Zdjęcie ulicy Bożego Ciała, Kraków, dzielnica Kazimierz, jest z roku 1920 (z: CracoviaVintage).

Za swoją wydaną w 1936 roku powieść "Przeminęło z wiatrem" ("Gone with the Wind") Margaret Mitchell otrzymała w 1937 roku Nagrodę Pulitzera. Film pod tym samym tytułem z 1939 roku z Vivien Leigh i Clarkiem Gable w rolach głównych stał się jednym z najbardziej popularnych filmów wszech czasów. Zdjęcia do filmu rozpoczęto 10 grudnia 1938 roku sceną pożaru Atlanty, a ukończono 11 listopada 1939. Premiera filmu miała miejsce w Atlancie 15 grudnia 1939 roku. W Europie trwała już wojna.

Most Dębnicki został wysadzony przez wycofujące się wojska niemieckie w styczniu 1945 roku, podobnie jak inne mosty Krakowa, w wyniku czego został przeznaczony do rozbiórki. Odbudowano go w dzisiejszym kształcie w roku 1951 wg projektu Władysława Borusiewicza, Zbigniewa Wzorka i Stefana Serafina. Most Józefa Piłsudskiego został po 45 roku tymczasowo zastąpiony drewnianą kładką, a jego ponowne otwarcie po odbudowie miało miejsce w październiku 1948 roku.



Przypisy:
[1]:

Mordechaj Gebirtig: Żegnaj, Krakowie

Żegnaj, Krakowie!

Żegnaj.

Już czeka na mnie wóz przed domem,

Wróg mnie wygnańcem zrobił,

Jako psa

Dziś mnie wypędza poza miasto moje.

Żegnaj, Krakowie!

Dzisiaj chyba widzę

Po raz ostatni to, co jest mi drogie,

Byłem na matki mojej grobie,

Długo płakałem

W ciężkim z nią rozstaniu.

Już w oczach moich

Brakowało łez,

Wessał je mego ojca grobu zimny kamień...

Bo grób dziadka

Gdzie jest ? nie wiedziałem.

Pewno się rozpadł, pewno skrył go piach...

Żegnaj, Krakowie!

Ziemia twa jest święta,

Rodzice moi przez twą ziemię śnią.

Nie spocznę przy nich,

Inny jest mój los,

Ja nie znam tego miejsca, gdzie mój grób...

Żegnaj, Krakowie!

Żegnaj,

Już czeka na mnie wóz przed domem,

Wróg mnie wygnańcem zrobił,

Jako psa

Dziś mnie wypędza poza moje miasto.

Kraków, 24 października 1940

(tł. Zbigniew Jerzyna)

czytaj też:

Moja babcia a Mrs. Woolf
"Wtedy" Joanny Olczak-Ronikier czyli "Pod Znakiem Poetów" po potopie
Helena, córka Kazimiery i Franciszka, moja mama
Fotografia Szymborskich
Wisławy Szymborskiej debiut à rebours

KOMENTARZE