LOGOWANIE
NEWSLETTER
WYSZUKIWARKA
Seamus Heaney (13 kwietnia 1939 w Bellaghy - 30 sierpnia 2013 w Dublinie)
KALENDARION
POEZJA
13.04.2015 19:19
fot. Paul MCerlane /PAP/EPA
Pewien poeta z Bellaghy,
sławny noblista, bez blagi,
pies na utwory
jak wilk na stwory,
brat mu Beowulf... z tej sagi.
(ebs)
Seamus Justin Heaney - irlandzki poeta, laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1995). Oprócz poezji Heaney zajmował się też krytyką literacką, dramatopisarstwem oraz tłumaczeniem: m.in. w 1999 wydał wierszowane tłumaczenie staroangielskiego poematu heroicznego "Beowulf".
Urodził się jako najstarsze z dziewięciorga dzieci Margaret Kathleen i Patricka Heaneyów na rodzinnej farmie o nazwie Mossbawn, w pobliżu Castledawson w hrabstwie Londonderry w Irlandii Północnej, 30 mil na północny zachód od Belfastu. Wychował się w rodzinie katolickiej w atmosferze tradycyjnie patriotycznej (z tego właśnie powodu nazywa hrabstwo, w którym się urodził hrabstwem Derry), choć dalekiej od skrajnego nacjonalizmu. Uważał się za Irlandczyka, nie Brytyjczyka.
Jego rodzina przeniosła się w 1953 roku na większą farmę w miejscowości Bellaghy. W St. Columb’s nauczył się m.in. języka irlandzkiego. W 1957 roku pojechał do Belfastu studiować język i literaturę angielską na Queen’s University. Ukończył studia z wyróżnieniem w 1961 roku.
W roku 1962 zaczął publikować poezje.
W sierpniu 1965 Heaney ożenił się z Marie Devlin, nauczycielką pochodzącą z hrabstwa Tyrone (Marie Heaney jest również pisarką, w 1994 roku wydała "Over Nine Waves", zbiór tradycyjnych mitów i legend irlandzkich, wydanych po polsku pt. "Za dziewiątą falą" w 1996).
W 1966 Faber and Faber wydał jego pierwszy tomik poetycki pt. "Death of a Naturalist" ("Śmierć naturalisty"). Zbiór ten spotkał się z przychylnym przyjęciem krytyki i był wielokrotnie nagradzany.
W 1966 roku urodził się jego pierwszy syn, Michael. Drugi syn, Christopher, urodził się dwa lata później.
W 1969 roku opublikowany został kolejny tomik, "Door Into The Dark".
W 1972 roku opublikował "Wintering Out".
W 1975 roku opublikował swój czwarty tomik, "North".
Kolejny jego tomik, "Field Work", został opublikowany w 1979 roku.
"Selected Poems" oraz "Preocupations: Selected Prose" zostały wydane w 1980 roku.
W 1984 roku opublikował "Station Island".
W 1987 roku wydał tomik "The Haw Lantern"
W 1988 roku wyszedł drukiem zbiór krytycznych esejów Heaneya pt. "The Government of the Tongue".
W 1991 wyszedł kolejny tomik poetycki, "Seeing Things". W 1995 roku Heaneyowi przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, jak to określił komitet noblowski, za dzieła charakteryzujące się lirycznym pięknem i etyczną głębią, które sławią cuda dnia powszedniego i żywą przeszłość.
Wydany w 1996 roku kolejny zbiór poezji, "The Spirit Level", został przez jury Nagrody Whitbread wybrany książką roku. Ten sam sukces powtórzyło w 1999 roku jego tłumaczenie staroangielskiego eposu "Beowulf".
W 2001 roku ukazał się kolejny tomik pt. "Electric Light" ("Światło elektryczne"), najnowszy zaś pt. "District and Circle" - 6 kwietnia 2006 roku.
Poetę łączyły również związki z Polską - wysoko cenił polską poezję, szczególnie Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta. W 1994 roku wydał, wspólne ze Stanisławem Barańczakiem, tłumaczenie na język angielski "Trenów" Jana Kochanowskiego.
Zmarł 30 sierpnia 2013 w Dublinie.
*
"Beowulf" - epicki poemat heroiczny nieznanego autora, będący jednym z najstarszych dzieł literatury staroangielskiej. W formie ustnej istniał już prawdopodobnie od ok. VIII wieku. Około roku 1000 poemat został spisany w dialekcie zachodniosaskim języka staroangielskiego, prawdopodobnie przez dwóch skrybów. Poemat liczy 3182 wersy, napisany jest systemem aliteracyjnym, a jego rękopis znajduje się w Bibliotece Brytyjskiej. Autorem pierwszego przekładu `'Beowulfa`' na język nowożytny (duński) był Mikołaj Grundtvig. "Beowulf" opisuje legendarne pradzieje Skandynawii - Danii i Szwecji i jej mitycznych bohaterów, w VI w. lecz wspomina też postaci rzeczywiste i wydarzenia, które zapewne miały miejsce.
Etymologia słowa Beowulf jest sporna. Najbardziej znana teoria tłumaczy to jako "pszczeli wilk" (wilk na pszczoły, pożeracz pszczół) co jest eufemistycznym określeniem niedźwiedzia i ma symbolizować nadnaturalną siłę i odwagę bohatera. Według drugiej teorii to przekształcone słowo Beadowulf tj. "wilk wojny", a jeszcze inni łączą to ze słowem beow oznaczającego "jęczmień".
Powszechnym wariantem wymowy słowa Bēowulf w języku angielskim jest obecnie /ˈbeɪ.ɵwʊlf/. W staroangielskim "ēo" w Bēowulf było dyftongiem, a samo słowo brzmiało [ˈbeːo̯wʊlf].
Beowulf jest też tematem słynnego eseju J.R.R. Tolkiena, zatytułowanego "Potwory i krytycy" ("Beowulf: The Monsters and the Critics"). Tolkien był wielkim miłośnikiem tego poematu; postać Beowulfa była dla niego uosobieniem archetypu bohatera północy, którego wielkość objawia się w tym, że walczy z największym potworem pradawnych legend - smokiem. Stąd też bohater legend tego kręgu kulturowego często jest Smokobójcą (The Dragon-Slayer) - widać to również w skandynawskiej legendzie o Sigurdzie, który zabija smoka Fafnira. Tolkien wykorzystał powyższy koncept m.in. w postaci Eärendila i Túrina z książki "Silmarillion".
Beowulf
It is always better
to avenge dear ones than to indulge in mourning.
For every one of us, living in this world
means waiting for our end. Let whoever can
win glory before death. When a warrior is gone,
that will be his best and only bulwark.
(tł. z roku 2000)
*
Beowulf
Zawszeć to lepiej
pomścić bliskich, niż zatracać się w żałobie.
Dla każdego z nas życie w tym świecie
oznacza czekanie na koniec. Niech każdy, kto może,
zdobywa chwałę nim umrze. Bo kiedy go zabraknie,
to będzie jego najlepszym i jedynym bastionem.
(tł. ebs)
sławny noblista, bez blagi,
pies na utwory
jak wilk na stwory,
brat mu Beowulf... z tej sagi.
(ebs)
Seamus Justin Heaney - irlandzki poeta, laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1995). Oprócz poezji Heaney zajmował się też krytyką literacką, dramatopisarstwem oraz tłumaczeniem: m.in. w 1999 wydał wierszowane tłumaczenie staroangielskiego poematu heroicznego "Beowulf".
Urodził się jako najstarsze z dziewięciorga dzieci Margaret Kathleen i Patricka Heaneyów na rodzinnej farmie o nazwie Mossbawn, w pobliżu Castledawson w hrabstwie Londonderry w Irlandii Północnej, 30 mil na północny zachód od Belfastu. Wychował się w rodzinie katolickiej w atmosferze tradycyjnie patriotycznej (z tego właśnie powodu nazywa hrabstwo, w którym się urodził hrabstwem Derry), choć dalekiej od skrajnego nacjonalizmu. Uważał się za Irlandczyka, nie Brytyjczyka.
Jego rodzina przeniosła się w 1953 roku na większą farmę w miejscowości Bellaghy. W St. Columb’s nauczył się m.in. języka irlandzkiego. W 1957 roku pojechał do Belfastu studiować język i literaturę angielską na Queen’s University. Ukończył studia z wyróżnieniem w 1961 roku.
W roku 1962 zaczął publikować poezje.
W sierpniu 1965 Heaney ożenił się z Marie Devlin, nauczycielką pochodzącą z hrabstwa Tyrone (Marie Heaney jest również pisarką, w 1994 roku wydała "Over Nine Waves", zbiór tradycyjnych mitów i legend irlandzkich, wydanych po polsku pt. "Za dziewiątą falą" w 1996).
W 1966 Faber and Faber wydał jego pierwszy tomik poetycki pt. "Death of a Naturalist" ("Śmierć naturalisty"). Zbiór ten spotkał się z przychylnym przyjęciem krytyki i był wielokrotnie nagradzany.
W 1966 roku urodził się jego pierwszy syn, Michael. Drugi syn, Christopher, urodził się dwa lata później.
W 1969 roku opublikowany został kolejny tomik, "Door Into The Dark".
W 1972 roku opublikował "Wintering Out".
W 1975 roku opublikował swój czwarty tomik, "North".
Kolejny jego tomik, "Field Work", został opublikowany w 1979 roku.
"Selected Poems" oraz "Preocupations: Selected Prose" zostały wydane w 1980 roku.
W 1984 roku opublikował "Station Island".
W 1987 roku wydał tomik "The Haw Lantern"
W 1988 roku wyszedł drukiem zbiór krytycznych esejów Heaneya pt. "The Government of the Tongue".
W 1991 wyszedł kolejny tomik poetycki, "Seeing Things". W 1995 roku Heaneyowi przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, jak to określił komitet noblowski, za dzieła charakteryzujące się lirycznym pięknem i etyczną głębią, które sławią cuda dnia powszedniego i żywą przeszłość.
Wydany w 1996 roku kolejny zbiór poezji, "The Spirit Level", został przez jury Nagrody Whitbread wybrany książką roku. Ten sam sukces powtórzyło w 1999 roku jego tłumaczenie staroangielskiego eposu "Beowulf".
W 2001 roku ukazał się kolejny tomik pt. "Electric Light" ("Światło elektryczne"), najnowszy zaś pt. "District and Circle" - 6 kwietnia 2006 roku.
Poetę łączyły również związki z Polską - wysoko cenił polską poezję, szczególnie Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta. W 1994 roku wydał, wspólne ze Stanisławem Barańczakiem, tłumaczenie na język angielski "Trenów" Jana Kochanowskiego.
Zmarł 30 sierpnia 2013 w Dublinie.
*
"Beowulf" - epicki poemat heroiczny nieznanego autora, będący jednym z najstarszych dzieł literatury staroangielskiej. W formie ustnej istniał już prawdopodobnie od ok. VIII wieku. Około roku 1000 poemat został spisany w dialekcie zachodniosaskim języka staroangielskiego, prawdopodobnie przez dwóch skrybów. Poemat liczy 3182 wersy, napisany jest systemem aliteracyjnym, a jego rękopis znajduje się w Bibliotece Brytyjskiej. Autorem pierwszego przekładu `'Beowulfa`' na język nowożytny (duński) był Mikołaj Grundtvig. "Beowulf" opisuje legendarne pradzieje Skandynawii - Danii i Szwecji i jej mitycznych bohaterów, w VI w. lecz wspomina też postaci rzeczywiste i wydarzenia, które zapewne miały miejsce.
Etymologia słowa Beowulf jest sporna. Najbardziej znana teoria tłumaczy to jako "pszczeli wilk" (wilk na pszczoły, pożeracz pszczół) co jest eufemistycznym określeniem niedźwiedzia i ma symbolizować nadnaturalną siłę i odwagę bohatera. Według drugiej teorii to przekształcone słowo Beadowulf tj. "wilk wojny", a jeszcze inni łączą to ze słowem beow oznaczającego "jęczmień".
Powszechnym wariantem wymowy słowa Bēowulf w języku angielskim jest obecnie /ˈbeɪ.ɵwʊlf/. W staroangielskim "ēo" w Bēowulf było dyftongiem, a samo słowo brzmiało [ˈbeːo̯wʊlf].
Beowulf jest też tematem słynnego eseju J.R.R. Tolkiena, zatytułowanego "Potwory i krytycy" ("Beowulf: The Monsters and the Critics"). Tolkien był wielkim miłośnikiem tego poematu; postać Beowulfa była dla niego uosobieniem archetypu bohatera północy, którego wielkość objawia się w tym, że walczy z największym potworem pradawnych legend - smokiem. Stąd też bohater legend tego kręgu kulturowego często jest Smokobójcą (The Dragon-Slayer) - widać to również w skandynawskiej legendzie o Sigurdzie, który zabija smoka Fafnira. Tolkien wykorzystał powyższy koncept m.in. w postaci Eärendila i Túrina z książki "Silmarillion".
Beowulf
It is always better
to avenge dear ones than to indulge in mourning.
For every one of us, living in this world
means waiting for our end. Let whoever can
win glory before death. When a warrior is gone,
that will be his best and only bulwark.
(tł. z roku 2000)
*
Beowulf
Zawszeć to lepiej
pomścić bliskich, niż zatracać się w żałobie.
Dla każdego z nas życie w tym świecie
oznacza czekanie na koniec. Niech każdy, kto może,
zdobywa chwałę nim umrze. Bo kiedy go zabraknie,
to będzie jego najlepszym i jedynym bastionem.
(tł. ebs)
czytaj też:
Samuel Beckett (13 kwietnia 1906 w Foxrock, przedmieściu Dublina - 22 grudnia 1989 w Paryżu)"Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki" czyli Opowieść grzecznego człopczyka
Jan Kochanowski (6 czerwca 1530 w Sycynie - 22 sierpnia 1584 w Lublinie)
Wisławy Szymborskiej debiut à rebours
27 sierpnia 2004 - Pogrzeb Czesława Miłosza
KOMENTARZE
Listopad
Pn
Wt
Śr
Cz
Pt
So
N
28
29
30
31
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
01