Frank Capra (18 maja 1897 w Bisacquino na Sycylii - 3 września 1991 roku w La Quinta w Kalifornii)

LOGOWANIE

Pewien reżyser w Bisacquino
wciągnięty przez wschodzące kino,
swoim "Wonderful Life"
dawał przeżycia naj...,
film działał na ludzi jak wino.

(ebs)

Frank Capra - amerykański reżyser filmowy pochodzenia włoskiego, jeden z najsławniejszych swojego pokolenia, trzykrotny zdobywca Oscara za reżyserię.

Urodzil się 18 maja 1897 w Bisacquino, małej wiosce sycylijskiej niedaleko Palermo jako Francesco Rosario Capra, najmłodsze z siedmiu dzieci Salvatora, pracownika przy hodowli warzyw, i jego żony Sarah, w katolickiej rodzinie silnie związanej z Kościołem.

Gdy Frank miał 5 lat, rodzina wyemigrowała do Ameryki. Podróż na statku trwała 13 dni, później Frank opisze ją jako jedno z najgorszych doświadczeń swojego życia, rodzinę stać było jedynie na najtańsze miejsca na statku.

Caprowie trafili do wschodniej dzielnicy Los Angeles, "włoskiego getta". Ojciec pracował jak w swojej ojczyźnie przy zbieraniu warzyw, syn, żeby zasilić budżet domowy, roznosił gazety.

Po skończeniu szkoły średniej dostał się do California Institute of Technology. Studia finansował sobie różnymi dorywczymi zajeciami: grał na banjo w nocnych klubach, pracował w pralni swojej uczelni, pracował jako kelner a także w miejscowej elektrowni przy czyszczeniu maszyn.

Na wiosnę 1918 otrzymał dyplom inżyniera-chemika. Wkrótce został zaciągnięty do wojska i wysłany na front I wojny światowej. Jednak złapał grypę-hiszpankę w wrócił do domu. Niedługo potem zginął w wypadku jego ojciec. Mieszkając z matka i rodzeństwem był jedynym członkiem rodziny z wyższym wykształceniem, ale bez zatrudnienia, po roku takiej sytuacji popadł w depresję.

Pokonawszy depresję przeniósł się do San Francisco, gdzie pomieszkiwał w różnych miejscach lub jeździł po kraju pociągami z oddziałami żołnierzy. Życie finansował sobie pracując to tu, to tam, jako parobek na farmach, jako filmowy statysta, grywał też w pokera.

W 1922 udało mu się załapać w przemyśle filmowym. Nakręcił 1 rolkę filmu wg poematu Kiplinga. W Hollywood został "gagmanem" u Macka Sennetta, z jego pomysłów komicznych korzystał sławny Harry Langdon. Zrealizował z nim filmy: "Szczęście w butach", "The Strong Man" (1926) i "Długie spodnie" (1927).

Największe sukcesy odnosił w latach 30. Pierwszymi liczącymi się filmami Capry były romantyczne komedie: "Platynowa blondynka" (1931) z Jean Harlow i "Zakazany owoc" (1932) z Barbarą Stanwyck oraz dramat "Amerykańskie szaleństwo" (1932). Scenariusz do tego drugiego napisał jego późniejszy, wieloletni współpracownik Robert Riskin. Pierwszą nominację do Oscara otrzymał za reżyserię filmu "Arystokracja podziemi" (1933), a pierwszą Nagrodę Akademii - za reżyserię komedii "Ich noce" 1934 z Clarkiem Gable i Claudette Colbert - jednego z niewielu filmów w historii, które otrzymały 5 najważniejszych Oskarów.

Kolejne nagrody przyniósł mu zrealizowany w 1936 "Pan z milionami" z Jean Arthur i Garym Cooperem (Oscar za reżyserię, Specjalne Wyróżnienie na MFF w Wenecji), "Pieniądze to nie wszystko" z Jamesem Stewartem, Jean Arthur i Lionelem Barrymorem (1938, Oscar za reżyserię i dla Najlepszego Filmu), najwybitniejsze dzieło New Dealu, Nowego Ładu - "Pan Smith jedzie do Waszyngtonu" z ponownym udziałem Arthur i Stewarta (1939, 10 nominacji do Oscara, w tym za reżyserię i dla Najlepszego Filmu)

Reżyserował wzruszające komedie, opowiadające o prostych, zwyczajnych ludziach i pokazujące ludzką dobroć i solidarność. Jego twórczość korespondowała z duchem Nowego Ładu - wprowadzonego przez prezydenta Roosevelta programu reform. Filmowymi wcieleniami tego typu postaci byli w filmach Capry: Clark Gable, Gary Cooper i przede wszystkim James Stewart.

W 1941 nakręcił też ważny, już nie komediowy obraz "Obywatel John Doe" z ponownym udziałem Barbary Stanwyck i Gary’ego Coopera.

W czasie II wojny światowej, współpracując z Biurem Informacji Wojennej wyreżyserował wraz z Anatolem Litvakiem serię filmów dokumentalno-propagandowych "Dlaczego walczymy" mających na celu zagrzewanie Amerykanów do walki z nazistami.

Zrealizowany w ramach tego cyklu obraz: "Preludium wojny" (1943) zdobył Oscara dla Najlepszego Dokumentu, a "Bitwa o Rosję" - nominację do Nagrody Akademii w tej samej kategorii.

Tuż po wojnie, w 1946 roku nakręcił czarną komedię "Arszenik i stare koronki" z Carym Grantem oraz swój najsłynniejszy film, "It's a Wonderful Life", "To wspaniałe życie" z Jamesem Stewardem w roli głównej, zaliczany do klasyki filmu amerykańskiego. Film opowiadał o młodym mężczyźnie, który, tracąc wiarę w sens życia chciał popełnić samobójstwo, lecz w ostatniej chwili został uratowany przez Anioła Stróża. "To wspaniałe życie" stało się hitem bożonarodzeniowym. Był to szczyt sukcesu Capry, następne obrazy nie odnosiły już takich sukcesów.

Powróciwszy do kręcenia fabuł, na przełomie dekad zrealizował dwa niezbyt udane filmy: "Stan unii" (1948) z Katharine Hepburn i Spencerem Tracy i muzyczną komedię "Oto idzie pan młody" (1951) z Bingiem Crosbym.

Później - również bez specjalnego powodzenia - tworzył animacje dla TV.

Karierę zakończył komediowymi filmami z gwiazdorską obsadą: nagrodzoną Oscarem za Najlepszą Muzykę "Dziurą w głowie" (1959) z Frankiem Sinatrą i nominowanym do 3 Oscarów remakiem "Arystokracji podziemi" (1961) z udziałem Bette Davis, Petera Falka i Glenna Forda.

W 1959 otrzymał Nagrodę za Dokonania Życia od Directors Guild of America, a w 1982 - Honorowego Złotego Lwa w Wenecji za Całokształt.

Zmarł 3 września 1991 roku w La Quinta w Kalifornii, dożywając 94 lat.

W robieniu filmów nie ma żadnych zasad. Tylko grzechy. A grzechem głównym jest nuda. - There are no rules in filmmaking. Only sins. And the cardinal sin is a dullness.