LOGOWANIE

Pochodziła z zamożnej, zasymilowanej żydowsko-niemieckiej rodziny kupieckiej z Hamburga, gdzie uczęszczała do prywatnej szkoły. W 1883 rodzina przeprowadziła się do Zurichu, tu kontynuowała naukę. Po śmierci ojca w 1892 matka wyjechała z dwiema córkami do rodzinnego Hanoweru, gdzie zmarła w 1906 po długiej chorobie.

Margarete rozpoczęła studia dopiero po nagłej śmierci ojca, który był temu przeciwny. Początkowo czytała przede wszystkim literaturę naturalistyczną i dzieła Fryderyka Nietzschego, w tym "Zaratustrę", wkrótce zainteresowało ją także malarstwo, poezja oraz sztuki użytkowe. Od 1892 studiowała malarstwo w Düsseldorfie, od 1899 uczęszczała do Szkoły Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego w Monachium, od 1903 mieszkała w Paryżu. Tam spotkała swojego kolegę, studenta z Düsseldorfu, Eduarda von Bendemanna, syna admirała Felixa von Bendemanna i wnuka malarza Eduarda Bendemanna. Wyszła za niego za mąż w 1906. Ich synem był dziennikarz Erwin von Bendemann (1906 - 2006).

Na przełomie wieków studiowała filozofię u Theodora Lippsa w Monachium, a następnie u Georga Simmela w Berlinie, który zadedykował jej swoją książkę "Die Religion" z 1906. W Monachium poznała Gertrudę Kantorowicz, a przez nią Karla Wolfskehla, oboje żydowsko-niemieckich członków tzw. Kręgu George’a, grupy skupiającej się wokół poety Stefana George'a. W Berlinie obracała się w kręgu Georga i Gertrud Simmel, do którego należeli Ernst Bloch, Bernhard Groethuysen i Martin Buber, z którym zaprzyjaźniła się na całe życie, a także Gustav Landauer, który był przyjacielem Bubera.

Jej pierwszy tomik poezji "Mein Land" ("Mój kraj") ukazał się w 1901. W Berlinie zetknęła się z filozofią Platona i Spinozy. Na zlecenie Simmela przetłumaczyła opublikowane w 1903 "Introduction à la métaphysique" ("Wprowadzenie do metafizyki") francuskiego filozofa Henriego Bergsona, jednego z twórców Lebensphilosophie, filozofii życia, reprezentowanej także przez Simmela, które okazało się kształtujące dla niej i jej dalszej twórczości.

Stefana George'a wkrótce poznała osobiście, choć bez zbliżenia się do kręgu, mimo pochwał George'a za jej tomik wierszy. W 1914 doszło do bliższego spotkania z poetą w związku z tym, że omawiała jego poezję w swojej książce "Das Wesen der modernen deutschen Lyrik" ("Istota współczesnej poezji niemieckiej"), 1910. Zajmowanie się jego pracą pozostało jednym z tematów jej życia.

Jej drugi tom poezji, "Neue Gedichte" ("Nowe wiersze"), ukazał się już w 1907. Jeszcze w tym samym roku opublikowała tomik "Die Liebenden" ("Kochankowie"). Po rozstaniu z mężem, z którym przez pewien czas mieszkała na farmie niedaleko Säckingen, przeprowadziła się do Arosy w Alpach Szwajcarskich. W 1912 przeniosła się do Rüschlikon koło Zurichu, dokąd wróciła po pobycie we Frankfurcie w latach 1915-1917.

Po I wojnie światowej zaangażowała się w społeczne i polityczne cele ruchu kobiecego i, dokonując krytycznego zwrotu przeciwko wizerunkowi kobiety w tradycji judeochrześcijańskiej, ale także przeciwko męskiej orientacji w stylu Kręgu George'a, wzywała do stworzenia kobiecego obrazu siebie. Jej wykład "Rewolucja i kobieta" został opublikowany w 1918. W 1921 poznała Franza Rosenzweiga i zrecenzowała jego główne dzieło "Der Stern der Erlösung", ("Gwiazda Odkupienia").

Od 1926 współpracowała z miesięcznikiem Żydów niemieckich "Der Morgen", gdzie w 1926 opublikowała esej "Problem kobiet w dzisiejszym świecie", w którym zwróciła się do "duszy wykorzenionej w naszym od-boskim świecie męskiego ducha", czym oddaliła się od konkretnych celów społecznych i politycznych zorganizowanego ruchu kobiecego. W tym samym czasie zwróciła się w stronę judaizmu i syjonizmu. Tutaj także nie zajmowała się przede wszystkim kwestiami emancypacji i równości, ale szczególną misją soteriologiczną - zbawienia świata rozumianego w szerszym zakresie, niż w chrześcijaństwie - do której Żydzi byli predestynowani właśnie ze względu na swoją bezdomność w przestrzeni i czasie, jak uważała.

W opublikowanym w 1921 eseju "Most między judaizmem a chrześcijaństwem" podkreśliła, "że Żyd […] nie ma swego ostatecznego celu w żadnej konstelacji doczesnej, w żadnej formie życia historycznego i dlatego nie znajduje swego ostatecznego domu w żadnym prawdziwym stanie i kraju". W 1928, w tym samym roku, w którym rozwiodła się z mężem Eduardem, przeprowadziła się ponownie do Frankfurtu, gdzie nadal udzielała się politycznie.

Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy natychmiast wyemigrowała do Szwajcarii, gdzie działała w kręgu teologa Leonharda Ragaza i od 1935 pisała dla jego pisma "Neue Weg". Doświadczenie radykalnego antysemityzmu i Holokaustu - jej siostra Paula Hammerschlag (1870-1942), owdowiała od 1934, popełniła samobójstwo, gdy rozpoczęły się deportacje - jeszcze bardziej wzmocniły jej motywowany religijnie już w latach 20. zwrot ku duchowości żydowskiej. Jej działalność polityczna przeciwko narodowemu socjalizmowi zwróciła uwagę szwajcarskiej policji imigracyjnej, która zabroniła jej – jako cudzoziemce - wypowiadania się i publikowania.

Po wojnie, w wydanej w 1946 książce "Księga Hioba i losy narodu żydowskiego" wymownie zinterpretowała Holokaust jako próbę wiary [w opozycji do wielu Żydów, którzy - o ile przeżyli Holocaust - odwrócili się od wiary]. Pod wpływem Martina Bubera na znaczeniu zyskał także dla niej ultraortodoksyjny chasydyzm.

Aż do śmierci mieszkała w małym mieszkanku na poddaszu w Zurichu. W 1948 zamieściła w swoim dziele "Hiob" nową przedmowę do drugiego wydania, w którym poruszyła kwestię powstania państwa Izrael. W 1953 ukazał się tom jej wierszy zebranych zatytułowany "Aus sich wandelnder Zeit" ("Ze zmieniającego się czasu"). W 1964, na dwa lata przed śmiercią, opublikowała autobiografię "Ich habe viele Leben gelebt" ("Przeżyłam wiele żyć"), którą musiała dyktować, już niemal ociemniała.

Na starość próbowała zrozumieć wiersze Paula Celana, który odwiedzał ją w Zurichu. Choć utrzymywała kontakt z intelektualistami, takimi jak Ernst Bloch z Niemiec, po II wojnie światowej już nigdy nie odwiedziła Niemiec, i to mimo że w 1959 otrzymała tytuł doktora honoris causa FU (Wolnego Uniwersytetu) w Berlinie.

Biuro ds. Równych Szans w Zurichu instalujące tablice pamiątkowe w celu uhonorowania postaci zasłużonych kobiet na istniejących ulicach - bez zmieniania ich nazw - przy Margaretenweg umieściło tablicę poświęconą Margarete Susman.

Śr

LOGOWANIE

NEWSLETTER

WYSZUKIWARKA

Margarete Susman

KALENDARION

KONTAKT

TEKSTY

POEZJON